Ένας ένθεος μπορεί να αναρωτηθεί τι σημασία έχει αυτό το φαινόμενο για τους υπολοίπους. Αν και οι περισσότεροι, μαζί με τους ένθεους, δεν είμαστε επιληπτικοί, η σημασία της εύρεσης ενός σημείου του εγκεφάλου που σχετίζεται με τις θρησκευτικές εμπειρίες είναι προφανής. Αν και οι περισσότεροι ένθεοι δεν είναι επιληπτικοί λόγω κροταφικού λοβού, οι περισσότεροι δεν έχουν και θρησκευτικές εμπειρίες αυτής της έκτασης. Βέβαια, όλοι έχουμε κροταφικούς λοβούς. Μήπως οι απλές, θρησκευτικές εμπειρίες, που οι περισσότεροι δέχονται ως δεδομένες, παράγονται από περιστασιακή και σποραδική ενεργοποίηση των κροταφικών λοβών, αλλά όχι αρκετά έντονη ώστε να οδηγήσει σε κρίση;
Αυτή είναι η υπόθεση του νευρολόγου Δρ. Michael Persinger, που έχει ονομάσει αυτή την ενεργοποίηση "Περιστασιακή Δραστηριοποίηση Κροταφικού Λοβού" ή ΠΔΚΛ εν συντομία (Persinger 1987, σελ. 111). Σύμφωνα με τη θεωρία του, η ΠΔΚΛ είναι μια βραχύβια ηλεκτρική αστάθεια, μια μικροκρίση, που συμβαίνει στους κροταφικούς λοβούς υγιών ατόμων και ενεργοποιούντια από διάφορες αιτίες, όπως φυσική και πνευματική πίεση (π.χ. θλίψη, κούραση, άγχος, υπογλυκαιμία και υποξία) συμμετοχή σε τελετουργία, δυνατά και ρυθμικά ηχητικά μοτίβα, όπως τραγούδια, χτυπήματα των χεριών ή ύμνοι ή και η κατάποση κάποιων χημικών ουσιών. Οι ΠΔΚΛ παράγουν συναισθήματα νοήματος και σιγουριάς ή και μείωση του άγχους και ενισχύονται από τις μεθόδους παιδείας και "πνευματικής θωράκισης" που χρησιμοποιούν οι περισσότερες οργανωμένες θρησκείες.
Αν και οι ΠΔΚΛ δεν έχουν παρατηρηθεί άμεσα, λόγω της απρόβλεπτης φύσης του, υπάρχουν καλά περιστασιακά στοιχεία για την ύπαρξή τους. Ο Δρ. Persinger σημειώνει ότι οι ιστοί του κροταφικού λοβού επιδεικνύουν μεγαλύτερη ηλεκτρική αστάθεια από άλλα μέρη του εγκεφάλου (σελ. 15). Επιπλέον, η ύπαρξη των επιληπτικών και μόνο, μας δίνει έναν καλό λόγο να υποπτευόμαστε ότι συμβαίνουν και σε φυσιολογικά άτομα. "Δεν είναι παράδοξο να μελετάμε την εξαίρεση για να βρούμε τον κανόνα" στη νευρολογία (σελ. 17) και αν οι ΠΔΚΛ είναι σαν όλα τα άλλα φαινόμενα στο γενικό πληθυσμό, τότε θα φανεί σε μια στατιστική κατανομή. [Αν ισχύει η θεωρία] οι περισσότεροι έχουμε ΠΔΚΛ μια ή δυο φορές το χρόνο, ένα μικρότερο κομμάτι του πληθυσμού πιο συχνά και στο άκρο του φάσματος βρίσκονται οι επιληπτικοί κροταφικού λοβού, που τους συμβαίνουν συχνά.
Μπορούμε να κάνουμε κι άλλες προβλέψεις βάσει της υπόθεσης. Οι κροταφικοί λοβοί συνδέονται με όλα τα αισθητήρια όργανα (όραση, ακοή, γεύση, όσφρηση και ακόμα και με το σύστημα ελέγχου της ισορροπίας). Οι πιο έντονες ΠΔΚΛ θα μπορούσαν ενδεχομένως να διαχυθούν σε αυτές τις περιοχές, παράγοντας έντονες ψευδαισθήσεις (π.χ. το άτομο μπορεί να βλέπει λαμπερές μορφές και τοπία, να ακούει φωνές, να νιώθει ότι πετάει ή αιωρείται ή όλα μαζί, αναλόγως σε ποιο σημείο παρουσιάζεται η ηλεκτρική αστάθεια και πόσο γρήγορα εξαπλώνεται). Αυτά τα συμπτώματα συχνά συμβαίνουν σε περιπτώσεις επιληψίας. Απλές μορφές ΠΔΚΛ, του είδους που ίσως παθαίνουν οι περισσότεροι, δε θα παρήγαγαν τέτοια αποτελέσματα, αλλά πιο ήπια και αφηρημένα. Αναλόγως της έκτασης θα μπορούσαμε να νιώσουμε "ελαφρά κοσμική ανύψωση, όπως όταν ξαφνικά συνειδητοποιούμε μια κρυμμένη αλήθεια αργά το βράδυ. Πιο έντονες ΠΔΚΛ μπορεί να χρωματίζουν και να επηρεάζουν τις πιο σημαντικές εμπειρίες ζωής και να τις ορίζουν ως τέτοιες. Για παράδειγμα μια αλλαγή θρησκεύματος, επανάληψη όρκων γάμου ή προσωπικές επαφές με το θείο" (Persinger 1987, σελ.16). Όπως όλες οι ΠΔΚΛ, πρέπει να συνοδεύονται από μια αξιοσημείωτη μείωση άγχους και μια θετική θέαση του μέλλοντος. Εν πάσει περιπτώσει, δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά μεταξύ των κρίσεων επιληπτικών και των περιστασιακών δραστηριοποιήσεων του κροταφικού λοβού σε φυσιολογικά άτομα. Δεν είναι θέμα ποιότητας και είδους, αλλά μεγέθους.
Αν εξετάσει κανείς τη λειτουργία του φλοιού και των υποφλοιωδών δομών του κροταφικού λοβού θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν είναι καθόλου περίεργη η “Περιστασιακή Δραστηριοποίηση Κροταφικού Λοβού” κατ αρχάς,όπως λέει και το κείμενο,οι κροταφικοί λοβοί εμπλέκονται με όλες τι αισθήσεις,εκτός απο την αφή και αυτό σημαίνει ότι όταν ερεθιστούν ηλεκτρικά μπορούν να παράγουν υποκειμενικά βιώματα που περιλαμβάνουν συνδιασμό αυτών των αισθήσεων,ενώ έπειτα είναι και οι υποφλοιώδεις δομές τους,οι οποίες είναι πολύ πολύπλοκες,όχι μόνο όσον αφορά τη δομή τους,αλλά και όσον αφορά την ηλεκτρική τους δραστηριότητας:
1) Ο ιππόκαμπος παράγει διάφορα είδη ηλεκτρικών κυμμάτων,άλλα κατα την εγρήγορση και άλλα στη διαδικασία του ύπνου,όπως είναι ο ρυθμός γ που παράγεται στον ύπνο R.E.M,αλλά και στην εγρήγορση,ο ρυθμός θ που έχει σχέση και με τη μνήμη και τα οξεία κύμματα τα οποία πιστεύεται ότι έχουν σχέση με το μηχανισμό μεταφοράς των αποθηκευμένων πληροφοριών απο τον ιππόκαμπο στο νεοφλοιό.Όλα αυτά τα κύμματα επηρεάζουν και το φλοιό του κροταφικού λοβού.
2) Οι δομές οι οποίες σχετίζονται με τον ιππόκαμπο και γενικότερα με τον κροταφικό λοβό,όπως ο ενδορινικός φλοιός,ο περιρινικός φλοιός,το υπόθεμα του ιπποκάμπου,ο επιθάλαμος,η ψαλίδα και η οδοντοτή έλικα όλες σχετίζονται με σύνθετες λειτουργίες και τα δυναμικά που παράγουν επιδρούν κατα κάποιο τρόπο στον κροταφικό φλοιό.
3) Η αμυγδαλή η οποία έχει άμεση σχέση με τον κροταφικό φλοιό,αποτελείται απο διάφορους πυρήνες που έχουν να κάνουν με την μάθηση και το φόβο,επίσης έχει άμεση σχέση με τον ιππόκαμπο.Όταν ερεθιστεί η αμυγδαλή δημιουργείται φόβος,η αμυγδαλή επίσης επηρεάζει τον κροταφικό φλοιό.
και
4) Ο έσω διαφραγματικός πυρήνας προβάλει μαζί με τη διαγώνια ταινία του broca,στον ιππόκαμπο,ο διαφραγματικός πυρήνας παράγει τα κύμματα θήτα που παρατηρούνται στον ιππόκαμπο και μαζί με τη διαγώνια ταινία παίζουν σημαντικό ρόλο στο συναίσθημα,τη μνήμη και την ανταμοιβή.Και αυτές οι δομές επηρεάζουν με τις εκφορτίσεις τους τον κροταφικό φλοιό.
Άρα δεν είναι κάτι περίεργο η ηλεκτρική αστάθεια που παρουσιάζει συχνά ο κροταφικός λοβός,τουναντίον μάλιστα είναι μια φυσιολογική αστάθεια.
Μια λειτουργία των κροταφικών λοβών είναι η ενασχόληση με θρησκευτικού περιεχομένου γεγονότα,στην επιληψία αυτή η λειτουργία φτάνει στο πικ της και ακόμα παραπέρα,γι αυτό και τα άτομα με επιληψία κροταφικού λοβού νιώθουν τέτοιες επιληπτικές αύρες όπως λέγονται,αυτό συμβαίνει όμως και στα φυσιολογικά άτομα με φυσιολογική ηλεκτρική δραστηριότητα του κροταφικού λοβού,σε μικρότερο βαθμό φυσικά,αλλά συμβαίνει,όλοι λίγο εώς πολύ ασχολούμαστε με θρησκευτικού περιεχομένου γεγονότα,ένοιες θέματα η και ζούμε εμπειρίες ανεξήγητες μερικές φορές κλπ,κάτι το οποίο μαρτυρά ύπαρξη αυτής της,κατα τις ενδείξεις,φυσιολογικής λειτουργίας σε όλους του κροταφικούς λοβούς,όλων των ανθρώπων.
Η περιστασιακή δραστηριοποίηση κροταφικού λοβού είναι κάτι αρκετά φυσιολογικό όταν κινείται εντός φυσιολογικών πλαισίων αλλά και κάτι άκρως παθολογικό να ήταν δεν θα σήμαινε ότι η ενασχόληση με θρησκευτικά θέματα και οι θρησκευτικές εμπειρίες θα ήταν απολύτος παθολογικές εξ αιτίας αυτών των εκφορτίσεων,καθώς οι νευρικές εκφορτίσεις δεν παράγουν βιώματα και λειτουργίες απο μόνες τους,αυτές τις παράγουν οι δομές πάνω στις οποίες “κυλάνε” αυτές οι νευρωνικές εκφορτίσεις,δηλαδή για να παραχθεί μια φυσιολογική λειτουργία πρέπει να υπάρχει “εγκατεστημένη” πάνω σε μια περιοχή του εγκεφάλου και όταν αυτή η περιοχή θα ερεθιστεί απο την νευρωνική εκφόρτιση τότε θα παράγει και την αντίστοιχη λειτουργία,οι εκφορτίσεις είτε παθολογικές είτε φυσιολογικές δεν παράγουν βιώματα και δράσεις απο μόνες τους.
Όσον αφορά τις παθολογικές λειτουργίες αυτές για να υφίστανται πρέπει να βασιστούν πάνω σε φυσιολογικές λειτουργίες και είναι εξαρτώμενες απο την ισχύ και τη συχνότητα των εκφορτίσεων.
Εν κατακελίδι,μια φυσιολογική λειτουργία παράγεται απο φυσιολογικές νευρωνικές εκφορτίσεις οι οποίες διεγείρουν την εκάστοτε εγκεφαλική περιοχή για να παραχθεί η αντίστοιχη λειτουργία,ενώ μια παθολογική λειτουργία παράγεται απο παθολογικές νευρωνικές εκφορτίσεις,οι οποίες διεγείρουν τις ίδιες εγκεφαλικές περιοχές οι οποίες παράγουν και την αντίστοιχη φυσιολογική λειτουργία,απλώς επειδεί είναι παθολογικές οι νευρωνικές εκφορτίσεις παράγεται και παθολογικά η λειτουργία,δεν γίνεται να υπάρχει παθολογική λειτουργία που να υφίσταται απο μόνη της χωρίς να υπάρχει η αντίστοιχη φυσιολογική της.
Θέλω να καταλήξω στο ότι οι θρησκευτικές εμπειρίες δεν είναι κάτι παθολογικό που συμβαίνει μόνο στους επιληπτικούς,αλλά είναι μια φυσιολογική λειτουργία που υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους,άρα αν η επιστήμη θέλει να ασχοληθεί με αυτό το θέμα,καλύτερα να ψάξει για ποιό λόγο υπάρχει η ενασχόληση του ανθρώπου,απο τα πανάρχαια ακόμα χρόνια,με θρησκευτικά θέματα και όχι αν είναι παθολογικές οι θρησκευτικές ενασχολήσεις,γιατί αποκλειστικά παθολογικές δεν είναι…
Δεν αντιλέγει κανείς ότι η ΠΔΚΛ είναι φυσιολογική. Tο ερώτημα που ουσιαστικά θέτει το άρθρο είναι αν είναι ελαττωματικό γενετικό κατάλοιπό, μια εγκεφαλική σκωληκοειδής απόφυση ή ένας εγκεφαλικός φρονιμίτης.
Μην μπερδεύεις το φυσιολογικό και το καλό. Φυσιολογικοί είναι και οι φρονιμήτες, αλλά αν οι περισσότεροι άνθρωποι δεν τους βγάλουν μόνο κακό προκαλούν.
Φαντάζεσαι αν στην προσπάθεια να εξαλειφθεί η επιληψία, βρεθεί το γονίδιο στο οποίο οφείλεται και να εξαλειφθούν συμπτωματικά και οι ΠΔΚΛ; Θα είχε ενδιαφέρον αν ένα τέτοιο άτομο θα έχανε εντελώς τη δυνατότητα υπερβατικών εμπειριών.
Εν πάσι περιπτώσει, αυτό το άρθρο για την ΠΔΚΛ αποτελεί υπόθεση του Persinger. Για να γίνει αποδεκτή θα πρέπει να μαζέψει αρκετά στοιχεία για να την αποδείξει πλέον.
Evan T
Υπάρχει διαφορά όμως,οι φρονιμήτες είναι φυσιολογικοί και προκλαούν κακό αν τους αφήσεις,αλλά η πίστη τι κακό προκαλεί;;δηλαδή τόσο κακό είναι κάποιος να πιστεύει στο θεό;;υπάρχει διαφορά μεταξύ ενός φρονιμήτη και ενός τόσο σοβαρού θέματος όπως ειναι η πίστη,ο εγκέφαλος εκτός απο κατάλοιπα τις πιο πολλές φορές φέρει επάνω του χρήσιμες λειτουργίες…
γιατί η πίστη να είναι κατάλοιπο και να μην είναι μια λειτουργία δωσμένη;;
δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι είναι κατάλοιπο,άλλο αν το υποθέτει η επιστήμη και εγώ με την ίδια λογική υποθέτω ότι αν η γιαγιά μου μπορούσε να ενσωματώσει ρόδες θα ήταν αυτοκίνητο…
Έπίσης εγώ ανέφερα ότι είναι μια φυσιολογική λειτουργία γιατί κάποιοι,όχι όλοι,λένε ότι η ενασχόληση με θρησεκυτικά θέματα είναι μια ανύπαρκτη λειτουργία και δημιουργείται απο επιληψία…
αλλά η πίστη τι κακό προκαλεί;;δηλαδή τόσο κακό είναι κάποιος να πιστεύει στο θεό;
Μεγάλη συζήτηση είναι αυτή. Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι προσωπικά είναι κακό να υπάρχει η προδιάθεση να πιστεύει ο άνθρωπος (γενικά) σε αναπόδεικτα πράγματα. Η ιστορία μας έχει δείξει ξεκάθαρα ότι η θρησκευτική πίστη συγκεκριμένα εμπεριέχει το σπόρο του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας.
Όπως εσύ ως ήπιος Χριστιανός πιστεύει στο θεό, την ίδια πίστη (ως νοητικό φαινόμενο, εννοώ) χρησιμοποιούσε ο ιεροεξεταστής για να βασανίζει τα θύματά του και την ίδια χρησιμοποιεί ο σύγχρονος εξτρεμιστής μουσουλμάνος.
Δε θυμάμαι ποιος το είπε, αλλά το νόημα συμπυκνώνεται στο “αν κάποιος μπορεί να σε πείσει για κάτι παράλογο, μπορεί να σε κάνει να διαπράξεις εγκλήματα.” Αν κάποιος, δηλαδή, μπορεί να σε πείσει να αγνοήσεις τη λογική σου μπορεί να σε πείσει για τα πάντα (“if someone can make you believe absurdities, he can make you commit atrocities” κάπως έτσι πάει)
γιατί η πίστη να είναι κατάλοιπο και να μην είναι μια λειτουργία δωσμένη;
Αυτό που γνωρίζουμε 100% είναι ότι η εξελικτική κληρονομιά του ανθρώπου περιλαμβάνει το agency detection. Δηλαδή σε κάθε τι που βλέπει γύρω του άνθρωπος, πρώτα υποθέτει κάποιο ον που το έκανε εσκεμμένα. Και λογικό είναι. Άμα δεις τα χόρτα να κουνιούνται στο δάσος είναι πιο πλεονεκτικό εξελικτικά να υποθέσεις πως κρύβεται από πίσω ένα αγρίμι, παρά ότι τα κούνησε ένα δέντρο ή ένα άκακο ζώο. Το κακό είναι ότι αυτή η λειτουργία δεν έχει διακόπτη και προσωπικά μπορώ πολύ εύκολα να καταλάβω πως βάσει αυτής της ιδιότητας του εγκεφάλου μπορεί να προκύψει η πίστη σε θεούς.
Evan T
Όντως η αληθεία είναι ότι πολλά άτομα αρκετών θρησκειών κάνουν παράλογα πράγματα πολλές φορές,αλλά μην τους βάζουμε όλους στο ίδιο σακί,ο χριστιανισμός είναι η πιο ήπια και η πιο σοβαρή θρησεία,δεν θυμάμαι ποτέ να άκουσα για μαζικές διώξεις ανθρώπων άλλου δόγματος απο τους χριστιανούς,οι πιο πολλές απο τις άλλες θρησκείες πιστεύουν σε ένα σορό δισιδαιμονίες και κάποιοι απο αυτούς σκοτώνουν,ακόμη και σήμερα,άτομα που πιστεύουν σε άλλες θρησκείες…
εγώ είμαι χριστιανός και πιστεύω στα όσα λέγονται στην αγία γρφή γιατί πρώτον είναι θέμα πίστης και δεύτερον εκεί λέγονται λογικά πράγματα,μιλάει μεταξύ άλλων για τον θεό που κατέβηκε(μέσω του χριστού)να διδάξει στους ανθρώπους πώς να ζούν ειρινικά και αγαπημένοι μεταξύ τους,(άσχετα αν οι άνθρωποι θέλουν να βγάζουν συνέχεια ο ένας το μάτι του άλλου)και υπόσχεται μια ζωή κοντά στο θεό σε αυτούς που εκτελούν το θέλημα του….σε αντίθεση με άλλα δόγματα που μιλάνε για θεούς τίρανους,οι οποίοι προστάζουν θάνατο σε όποιον κάνει ατασθαλίες…ενώ ο χριστός μίλησε για ένα θεό που συγχωρεί…επίσης ο χριστός είπε αγαπάτε τους εχθρούς σας και δίδαξε στον άνθρωπο να συγχωρεί…
Όλα αυτά εμένα μου ακούγωνται πολύ λογικά και γι αυτό είμαι χιστιανός.
Γι αυτό και εγώ