◄◄ | ◄ | Η Εποχή της Λογικής: Μέρος 2ο – Συμπεράσματα |
▲ | ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΤΟΝ T.ERSKINE | ► | ►► |
(CC) 2009 EvanT |
Η ιστορία του 3ου μέρους της “Εποχής της Λογικής” είναι αρκετά μπερδεμένη. Είναι βέβαιο ότι ο συγγραφέας είχε ολοκληρώσει το χειρόγραφο πριν πεθάνει και μάλιστα το αναφέρει και στη διαθήκη του, όπου απαριθμεί κάποια έργα του (Carlile, σελ.383). Ωστόσο, φαίνεται ότι ποτέ δεν δημοσιεύτηκε ολόκληρο. Είναι βέβαιο ότι όταν εκδόθηκε για πρώτη φορά, όπως λέει και ο Carlile, το βιβλίο ήταν κατακρεουργημένο. Μία από τους εκτελεστές της διαθήκης του συγγραφέα, η Margaret Brazier Bonneville, έκανε αρκετές αλλαγές, σβήνοντας τμήματα που θεωρούσε ότι ήταν προσβλητικά για το Χριστιανισμό.
Το βιβλίο περιείχε σίγουρα δύο ενότητες, μία για την καταγωγή του Ελευθεροτεκτονισμού (βλ.σελ.205) και μία για την καταγωγή του Χριστιανισμού. Δεν κατάφερα να εντοπίσω ούτε ψήγμα του κειμένου αυτού και προσωπικά εικάζω ότι δεν επιβίωσε μετά το θάνατο του συγγραφέα. Πάντως η έκδοση του 1858 των θεολογικών έργων του συγγραφέα από τον Mendum στη Βοστόνη, η οποία κομπάζει στο εξώφυλλο ότι πρόκειται για την πληρέστερη συλλογή θρησκευτικών δοκιμίων του Paine, δεν το περιέχει. Το μόνο που ξέρουμε, από τις αναφορές του ίδιου του συγγραφέα, είναι ότι επρόκειτο για κείμενο θρησκευτικού συγκρητισμού μεταξύ Χριστιανισμού και Ζωροαστρισμού-Μιθραϊσμού.
Επίσης, ο ίδιος ο συγγραφέας συνδέει το 3ο μέρος του έργου με την απάντηση του στην κριτική του Richard Watson (επισκόπου του Llandaff) στην απαρίθμηση των έργων του στη διαθήκη του. Δεν γνωρίζω αν μαζί αναδημοσιεύτηκε και η απάντηση στον T. Erskine, αλλά ο συγγραφέας κάνει κάποιες αναφορές στην απάντηση στον Επίσκοπο που συνδέει τις δύο αυτές απαντήσεις ως τμήματα του ιδίου έργου. Αν δεν σκόπευε να τα εκδώσει μαζί, μάλλον τα έγραψε μαζί· πρώτα την απάντηση στον Erskine και μετά την απάντηση στον Watson.
Είναι βέβαιο ότι τα διάφορα κείμενα που η Bonneville εξέδωσε ως “Εποχή της Λογικής, Μέρος 3ο” είχαν ούτε λίγο ούτε πολύ δημοσιευτεί ήδη ανεξάρτητα (με εξαίρεση, φυσικά, την Καταγωγή του Χριστιανισμού). Στα αρχεία του “Thomas Paine National Historical Association”, πάντως, αναφέρονται τα εξής:
Το τελευταίο βιβλίο, η “Εξέταση των Προφητειών”, συχνά συγχέεται με το 3ο μέρος της “Εποχής της Λογικής”, ίσως λόγω του ότι είναι ένα ολοκληρωμένο βιβλίο και συνεπές με την συγγραφική τακτική του συγγραφέα στα δύο προηγούμενα μέρη· ίσως πάλι επειδή ήταν η τελευταία ολοκληρωμένη μελέτη που εξέδωσε ο ίδιος ο συγγραφέας. Για παράδειγμα, στην έκδοση της Freethought Publishing Co. του 1880 εμφανίζεται με αυτόν ακριβώς τον υπέρτιτλο. Ωστόσο, θα υπενθυμίσω ότι από την ίδια τη διαθήκη του συγγραφέα καθίσταται φανερό ότι όταν πέθανε το 3ο μέρος ήταν ακόμα σε μορφή χειρογράφου.
Το ποια σκόπευε ο ίδιος ο συγγραφέας να είναι τα περιεχόμενα του 3ου μέρους της “Εποχής της Λογικής” μπορεί να μην είμαστε σε θέση να ανακαλύψουμε ποτέ. Στην απόπειρα ανασύνθεσής μου προτιμώ να συμπεριλάβω όλα τα πιθανά κείμενα. Από τον παραπάνω κατάλογο τοποθετώ σ’αυτή την ενότητα τα τρία πρώτα έργα. Δεδομένου ότι το τελευταίο (η εξέταση των προφητειών) είναι αρκετά εκτεταμένο έργο και είχε ήδη εκδοθεί το 1807 από τον ίδιο το συγγραφέα, το τοποθετώ μετά από αυτή την ενότητα ως ανεξάρτητο βιβλίο, αν και ήταν πιθανότατα μέρος του 3ου μέρους του έργου.
Τα σχόλιά σας είναι ευπρόσδεκτα / Your comments are welcome