Στο τελευταίο μέρος αυτής της σειράς θα ασχοληθούμε με το Χριστιανισμό ως θρησκεία όπου χρησιμοποιήθηκαν επιτυχώς οι στρατηγικές επίλυσης γνωστικής ασυμφωνίας. Εννοείται ότι το τμήμα αυτό υποθέτει πώς ο Χριστιανισμός δεν είναι ορθός και ότι ο Ιησούς ουδέποτε αναστήθηκε, ενώ θα προσπαθήσω να δείξω χωρία και μέσα από την ίδια την Καινή Διαθήκη όπου διαφαίνεται η χρήση αυτών των στρατηγικών.
ΠΕΡΙΕΧΟMENA |
Χριστιανισμός
Μια ανάσταση που δεν έγινε;
Αυτό το τμήμα το γράφω πρώτο επειδή είναι ίσως το πιο αδύναμο αν και αρκετά ενδεικτικό στοιχείο.
Ας υποθέσουμε ότι ο Ιησούς, παρά τις υποσχέσεις του, δεν αναστήθηκε ποτέ. Η θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας μπορεί να μας δώσει απαντήσεις στο γιατί οι Μαθητές του (υποθέτοντας ότι όντως υπήρξαν) δεν διαλύθηκαν και συνέχισαν να κηρύττουν;
Κατ’αρχάς πρέπει να δούμε τις συνθήκες που επικρατούσαν στη ζωή τους. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν παρατήσει τις δουλειές τους και τις οικογένειές τους και ακολουθούσαν έναν άνθρωπο που καταδικάστηκε σε θάνατο ως αιρετικός και βλάσφημος. Είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι τα χωριά τους δε θα τους καλοδέχονταν· ίσως ούτε και οι ίδιες τους οι οικογένειες. Τέτοια απόρριψη συμβαίνει και σήμερα με άτομα που εγκαταλείπουν την ορθή πίστη για να ασπαστούν μια αίρεση, πόσο μάλλον στην Ιουδαία του 30 μ.Χ. Αυτό από μόνο του δηλώνει ότι οι Μαθητές ήταν σε ευάλωτη θέση και σίγουρα δε θα καλοδέχονταν στοιχεία που έδειχναν ότι κατέστρεψαν τη ζωή τους για το τίποτα.
Κατ’αρχάς, με το θάνατο του Ιησού είναι εύκολο να δει κανείς πώς η έντονη γνωστική ασυμφωνία θα μπορούσε να οδηγήσει τους Μαθητές να πουν πως ο Ιησούς μπορεί να πέθανε, αλλά ο θάνατος δεν τον νίκησε, αλλά θριάμβευσε επί του θανάτου και μια μέρα θα επιστρέψει, όταν θα είναι ο κατάλληλος καιρός. Η αντιμετώπιση είναι ταυτόσημη με αυτή των Τσαμπάντ Λούμπαβιτς Χασιδιστών που πιστεύουν ότι ο Schneerson ίσως και να πέθανε, αλλά περιμένει τον κατάλληλο καιρό για να επιστρέψει και να εδραιωθεί ως Μεσσίας.
Έπειτα, διακρίνουμε από μεριάς των Μάθητων ένα κλασσικό φαινόμενο σε θρησκευτικές ομάδες. Προστασία από τα στοιχεία. Φαίνεται παράδοξο, αλλά οι διηγήσεις των Ευαγγελίων εμφανίζουν ως κύριους μάρτυρες του άδειου τάφου τις μυροφόρες. Το πρώτο χρονολογικά ευαγγέλιο, του Μάρκου, και το δεύτερο, του Ματθαίου, δεν εμφανίζουν κανένα μαθητή να πηγαίνει να ελέγξει αν ο τάφος ήταν άδειος. Στο τρίτο, του Λουκά, πηγαίνει μόνο ο Πέτρος, ενώ στο τελευταίο, του Ιωάννη, πηγαίνει ο Πέτρος μαζί με άλλον ένα ανώνυμο μαθητή. Η εξέλιξη της διήγησης είναι προφανής. Βέβαια, αυτό από μόνο του είναι αδύναμο.
Διακρίνονται και στοιχεία πνευματικοποίησης καθώς δε συμφωνούν όλοι οι ευαγγελιστές ότι η ανάσταση ήταν υλική (ο Ιησούς αλληλεπιδρά με ύλη μόνο στο Λουκά και τον Ιωάννη). Επανειλημμένα ο Ιησούς εμφανίζεται με ιδιότητες μη υλικού όντος (τις οποίες ουδέποτε παρουσίασε εν ζωή) όπως τη δυνατότητα να εξαφανίζεται, στο περιστατικό με τον Κλεώπα (Λκ 24,32) να εμφανίζεται από το πουθενά (Λκ 24,36 και Ιω 21,1) ενώ είναι γνωστό το περιστατικό όπου ο Ιησούς δεν πρέπει να αγγίχθεί πριν την Ανάληψη, αν και αυτό δεν το εμποδίζει να αλληλεπιδρά με υλικά αντικείμενα (Ιω 20,17).
Πολύ πιο προβληματικές είναι οι αντιφατικές διηγήσεις της ανάληψης (σχεδόν ο ορισμός της πνευματικοποίησης των αποδεικτικών στοιχείων), όπου εκεί πλέον δεν υπάρχει ούτε ψήγμα συμφωνίας. Ο Ιωάννης και ο Ματθαίος (θεωρητικά αυτόπτες μάρτυρες) δεν την αναφέρουν καν, στον Μάρκο η αναφορά βρίσκεται στον αμφισβητούμενης γνησιότητας επίλογο σε άγνωστο τόπο και χρόνο (16,9-20), στον Λουκά συμβαίνει σε ένα βουνό στη Βηθανία μία ή δυο μέρες μετά την ανάσταση (24,50-53) και στις Πράξεις των Αποστόλων συμβαίνει 40 μέρες μετά στο Όρος των Ελαιών (1,9-12). Ιδιαίτερο πρόβλημα εμφανίζεται μεταξύ Λουκά και Πράξεων, καθώς παραδοσιακά θεωρείται ότι γράφτηκαν από το ίδιο άτομο.
Αλλά εν τέλει η διήγηση φροντίζει να αφαιρέσει το μοναδικό αποδεικτικό στοιχείο που θα μπορούσε να υπάρχει για την πρώιμη χριστιανική πίστη· έναν αναστημένο Ιησού. Η υπέρτατη δικαιολογία. “Ο Ιησούς αναστήθηκε”, “Πού είναι τώρα, να τον συναντήσω;”, “Δεν μπορείς, πήγε στον ουρανό.”
Ο Ιησούς ως μη υλικό ον
Ένα στοιχείο με το πώς ίσως προσπάθησε να προστατευθεί μέρος της πρώιμης χριστιανικής κοινότητας από τη γνωστική ασυμφωνία που προκλήθηκε από το θάνατο του ιδρυτή της είναι η πλήρης εξαΰλωσή του. Ακούγεται παράδοξο, αλλά ήταν ένα υπαρκτό πρόβλημα για το Χριστιανισμό του 1ου αιώνα και είναι εύκολο να βεβαιωθούμε για την ύπαρξή του φαινομένου αυτού. Αυτά τα αποσπάσματα από τις επιστολές του Ιωάννη αρκούν για να πειστούμε ότι η πλήρης πνευματικοποίηση του Ιησού (ότι ο Ιησούς ουδέποτε δεν υπήρξε ως άνθρωπος, αλλά ήταν ένα πνεύμα ντυμένο με μια ψευδαίσθηση υλικότητας -βασικό δόγμα του Δοκητισμού) ήταν μεγάλο πρόβλημα.
1“Ἀγαπητοί, μὴ παντὶ πνεύματι πιστεύετε, ἀλλὰ δοκιμάζετε τὰ πνεύματα εἰ ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστιν, ὅτι πολλοὶ ψευδοπροφῆται ἐξεληλύθασιν εἰς τὸν κόσμον. 2 ἐν τούτῳ γινώσκετε τὸ πνεῦμα τοῦ Θεοῦ· πᾶν πνεῦμα ὃ ὁμολογεῖ Ἰησοῦν Χριστὸν ἐν σαρκὶ ἐληλυθότα, ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστι· 3 καὶ πᾶν πνεῦμα ὃ μὴ ὁμολογεῖ τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν ἐν σαρκὶ ἐληλυθότα, ἐκ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔστι· καὶ τοῦτό ἐστι τὸ τοῦ ἀντιχρίστου, ὃ ἀκηκόατε ὅτι ἔρχεται, καὶ νῦν ἐν τῷ κόσμῳ ἐστὶν ἤδη. (Α Ιω 4,1-3)
7“ὅτι πολλοὶ πλάνοι εἰσῆλθον εἰς τὸν κόσμον, οἱ μὴ ὁμολογοῦντες Ἰησοῦν Χριστὸν ἐρχόμενον ἐν σαρκί· οὗτός ἐστιν ὁ πλάνος καὶ ὁ ἀντίχριστος. 8 βλέπετε ἑαυτούς, ἵνα μὴ ἀπολέσωμεν ἃ εἰργασάμεθα, ἀλλὰ μισθὸν πλήρη ἀπολάβωμεν. 9 πᾶς ὁ παραβαίνων καὶ μὴ μένων ἐν τῇ διδαχῇ τοῦ Χριστοῦ Θεὸν οὐκ ἔχει· ὁ μένων ἐν τῇ διδαχῇ τοῦ Χριστοῦ, οὗτος καὶ τὸν πατέρα καὶ τὸν υἱὸν ἔχει. (Β Ιω 7-9)
Η αγωνία του συγγραφέα των επιστολών είναι προφανής, βλέποντάς τον να αναφέρεται στους “ψευδοπροφήτες” ως αντιχρίστους. Το παράδοξο, βέβαια, είναι ότι αν ο συγγραφέας της επιστολής είναι όντως ο Ιωάννης, ο μαθητής του Ιησού, παραλείπει να πει το προφανές. “Έζησα μαζί με τον Ιησού και ξέρω ότι ήταν κανονικός, σάρκινος άνθρωπος και όχι ένα φάντασμα. Μας είπε πολύ πιο εξωφρενικά πράγματα. Θα μας το είχε πει αυτό.”
Το αποκαλυπτικό μήνυμα του Ιησού
Ας περάσουμε τώρα στο ζήτημα προφητείες, εξετάζοντας το αποκαλυπτικό μήνυμα του Ιησού. Ένα από τα πρώτα δείγματα αποκαλυπτικών προφητειών εμφανίζεται στο ευαγγέλιο του Μάρκου και συχνά αναφέρεται ως η “Μικρή Αποκάλυψη του Μάρκου”. Πρόκειται για το 13ο κεφάλαιο και δε θα το μεταφέρω όλο εδώ, αλλά τους τελευταίους στίχους.
Ο Ιησούς μιλά στους Μαθητές και τους περιγράφει διάφορα αποκαλυπτικά σημεία (πολέμους, ψευδοπροφήτες, σκοτείνιασμα του ήλιου και της σελήνης) και τους λέει:
29οὕτω καὶ ὑμεῖς, ὅταν ἴδητε ταῦτα γινόμενα, γινώσκετε ὅτι ἐγγύς ἐστιν ἐπὶ θύραις.30 ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι οὐ μὴ παρέλθῃ ἡ γενεὰ αὕτη μέχρις οὗ πάντα ταῦτα γένηται. (Μκ 13,29-30)
Το ίδιο κείμενο σχεδόν αυτολεξεί εμφανίζεται και στο Μτ 24 και Λκ 21 και ουσιαστικά λέει: “Έτσι κι εσείς (μαθητές μου) όταν θα τα δείτε αυτά να γίνονται, θα ξέρετε ότι είναι κοντά στην πόρτα. Αλήθεια σας λέω, δεν θα περάσει αυτή η γενιά πριν γίνουν όλα αυτά”. Κάποιος που δε μεγάλωσε με χριστιανική απολογητική θα υπέθετε ότι αυτή είναι μια αποτυχημένη προφητεία. Προφανώς εκείνη η γενιά πέθανε πριν από δύο χιλιετίες και τίποτε δε συνέβη. Η ερμηνεία αυτή ενισχύεται και από αυτά τα χωρία:
ὅταν δὲ διώκωσιν ὑμᾶς ἐν τῇ πόλει ταύτῃ, φεύγετε εἰς τὴν ἄλλην· ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, οὐ μὴ τελέσητε τὰς πόλεις τοῦ Ἰσραὴλ ἕως ἂν ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου. (Μτ 10,23)
ἀμὴν λέγω ὑμῖν, εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἐν τῇ βασιλείᾳ αὐτοῦ. (Μτ 16,28)
(ομοίως) Καὶ ἔλεγεν αὐτοῖς· Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἰσί τινες ὧδε τῶν ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει. (Μκ 9,1)
(ομοίως) λέγω δὲ ὑμῖν ἀληθῶς, εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστηκότων, οἳ οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. (Λκ 9,27)
(απειλώντας τους Φαρισαίους με γέενα πυρός) ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἥξει ταῦτα πάντα ἐπὶ τὴν γενεὰν ταύτην. (Μτ 23,36)
Είναι φανερό ότι ο Ιησούς πίστευε ότι ο ερχομός της βασιλείας του Θεού θα πραγματοποιούνταν εντός μερικών δεκαετιών. Αυτή η υπόσχεση/προφητεία βέβαια, ήταν αναμενώμενο να προκαλέσει γνωστική ασυμφωνία στην πρωτοχριστιανική κοινότητα. Το βλέπουμε αυτό στην περίπτωση των Θεσσαλονικέων, που προφανώς ανησυχούν ότι ο Ιησούς δε θα επιστρέψει και ο Παύλος τους καθησυχάζει λέγοντας να παρηγορούνται μεταξύ με τα εξής:
ἔπειτα ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι ἅμα σὺν αὐτοῖς ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα, καὶ οὕτω πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἐσόμεθα. (Α Θεσ 4,17)
Η προσπάθεια να καθησυχαστούν οι ανησυχίες φαίνονται και σε άλλα χωρία (Ιακ 5,9 Α Πετ 4,7) όπου ουσιαστικά επαναλαμβάνεται η υπόσχεση ότι ο Ιησούς είναι ουσιαστικά στην πόρτα, έτοιμος να μπει. Η δεύτερη επιστολή του Πέτρου αλλάζει επιχειρηματολογία, εκλογικεύοντας την καθυστέρηση:
οὐ βραδύνει ὁ Κύριος τῆς ἐπαγγελίας, ὥς τινες βραδύτητα ἡγοῦνται, ἀλλὰ μακροθυμεῖ εἰς ἡμᾶς, μὴ βουλόμενός τινας ἀπολέσθαι, ἀλλὰ πάντας εἰς μετάνοιαν χωρῆσαι. (Β Πετ 3,9)
Ουσιαστικά δε φταίει ο Ιησούς, αλλά το ποίμνιο που δεν έχουν μετανοήσει ακόμα όλοι. Απλά ο Ιησούς περιμένει να συμβεί αυτό πριν έλθει γιατί δε θέλει να χαθεί κανένας. Λίγο νωρίτερα, στο Β Πετ 3,3-4 κατηγορεί τρίτους μη Χριστιανούς που χλευάζουν τους πιστούς και τους κάνουν να αμφιβάλλουν.
Σημερινές αντιδράσεις
Τα χωρία αυτά υπάρχουν και σήμερα βέβαια και συνεχίζουν να προκαλούν γνωστικές ασυμφωνίες στους πιστούς. Πώς αντιμετωπίζεται σήμερα πλέον η γνωστική αυτή ασυμφωνία;
Τα χωρία αυτά υπάρχουν και σήμερα βέβαια και συνεχίζουν να προκαλούν γνωστικές ασυμφωνίες στους πιστούς. Πώς αντιμετωπίζεται σήμερα πλέον η γνωστική αυτή ασυμφωνία; Με τις ίδιες μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν και στο παρελθόν, αλλά και από άλλες θρησκευτικές ομάδες.
Ο ένας τρόπος να ερμηνευτούν τα χωρία από τα ευαγγέλια είναι ότι επρόκειτο για αναφορές στην καταστροφή του Ναού του Σολομώντα από τους Ρωμαίους το 70 μ.Χ. Ασφαλής προσέγγιση μεν, αλλά ελλιπής γιατί δεν εξηγεί ούτε την πεποίθηση των επιστολογράφων ότι η Δευτέρα Παρουσία θα γινόταν σ’εκείνη τη γενιά, ούτε το πώς ένας θεόπνευστος επιστολογράφος θα μπορούσε να κάνει λάθος γι’αυτό το ζήτημα (και να λέει ανοησίες στους Θεσσαλονικείς, για παράδειγμα).
Μια άλλη λύση είναι να θεωρηθεί ότι η λέξη “γενεά” δε σημαίνει 40-50 χρόνια, όπως μια συνηθισμένη γενιά, αλλά κάτι γενικότερο και πιο εύπλαστο. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά χειρίστηκαν και χειρίζονται μ’αυτό τον τρόπο τη λέξη “γενεά”. Ακόμα κι έτσι το πρόβλημα των θεόπνευστων επιστολογράφων παραμένει.
Τέλος, υπάρχει και η συνδυαστική λύση, που φαίνεται ότι προτιμά η ΟΟΔΕ:
Ο Χριστός φυσικά γνώριζε ότι η καταστροφή τού Ναού θα γινόταν πολύ πιο σύντομα, στην ίδια εκείνη γενιά. Και γνώριζε επίσης, ότι για τη συντέλεια τού αιώνος θα απαιτείτο πολύ περισσότερος χρόνος. Έτσι, άρχισε να τους απαντάει ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ και στις δύο ερωτήσεις, χρησιμοποιώντας την κατάσταση που θα αντιμετώπιζαν σε λίγα χρόνια, ως ΠΡΟΓΕΥΣΗ, ή ως ΠΡΩΤΗ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ τών μελλόντων εσχατολογικών γεγονότων που θα συνέβαιναν αργότερα. Χρησιμοποίησε λοιπόν φράσεις και προτάσεις, που στη μία περίοδο θα εκπληρώνονταν με τον ένα τρόπο, ενώ στην άλλη με άλλο τρόπο, και που και τα δύο αυτά, θα μπορούσαν να γίνουν κατανοητά από τον προσεκτικό μελετητή τών Θείων Βουλών.
Προς τιμήν τους, δεν παίζουν ιδιαίτερα με τη λέξη “γενεά”. Μας λένε βέβαια χειρότερα πράγματα. Μας λένε ουσιαστικά ότι ο Ιησούς ανακάτεψε δύο απαντήσεις σε μία. Και για το Ναό και για τη Δευτέρα Παρουσία. Έχουμε δηλαδή τον Ιησού να μιλάει για το πιο σημαντικό μελλοντικό γεγονός που θα συμβεί και στο οποίο θα στηρίξουν τις ελπίδες τους εκατομμύρια άνθρωποι και βαριέται να δώσει δυο ξεκάθαρες απαντήσεις, ώστε να είναι όλοι σε θέση να τον κατανοήσουν. Αντ’αυτού τις ανακατεύει, ώστε ακόμα και εκείνοι που θα διέδιδαν τον λόγο του να μην καταλαβαίνουν τι τους είπε. Και το ξέρουμε ότι δεν κατάλαβαν, αλλιώς δε θα είχαμε τον Παύλο να λέει αρλούμπες στους Θεσσαλονικείς, ούτε τον Πέτρο να λέει πως απλώς ο Ιησούς καθυστερεί λίγο για να προλάβουν να μετανοήσουν πραγματικά όλοι οι πιστοί, αλλά είναι έτοιμος να έρθει κρυφά “σαν τον κλέφτη”.
Αν ήμουν ακόμα Χριστιανός, θα θεωρούσα αυτή την ανεύθυνη αντιμετώπιση των λόγων του Ιησού, κατάφορη βλασφημία.
Και μία ψιλολεπτομέρεια…
20Τότε προσῆλθεν αὐτῷ ἡ μήτηρ τῶν υἱῶν Ζεβεδαίου μετὰ τῶν υἱῶν αὐτῆς προσκυνοῦσα καὶ αἰτοῦσά τι παρ’ αὐτοῦ. 21 ὁ δὲ εἶπεν αὐτῇ· Τί θέλεις; λέγει αὐτῷ· Εἰπὲ ἵνα καθίσωσιν οὗτοι οἱ δύο υἱοί μου εἷς ἐκ δεξιῶν σου καὶ εἷς ἐξ εὐωνύμων σου ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. 22 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν· Οὐκ οἴδατε τί αἰτεῖσθε. δύνασθε πιεῖν τὸ ποτήριον ὃ ἐγὼ μέλλω πίνειν ἢ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθῆναι; λέγουσιν αὐτῷ· Δυνάμεθα. 23 καὶ λέγει αὐτοῖς· Τὸ μὲν ποτήριόν μου πίεσθε, καὶ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθήσεσθε· τὸ δὲ καθίσαι ἐκ δεξιῶν μου καὶ ἐξ εὐωνύμων μου οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι, ἀλλ’ οἷς ἡτοίμασται ὑπὸ τοῦ πατρός μου. (Μτ 20,20-23)
Αυτό το χωρίο επαναλαμβάνεται ελαφρώς διαφορετικά και στο Λκ 10,35-40 (εκεί δεν κάνει το αίτημα η μητέρα, αλλά οι ίδιοι οι γιοι του Ζεβεδαίου). Τι μας λέει; Ότι ο Ιησούς προβλέπει ότι ο Ιωάννης και ο Ιάκωβος θα πεθάνουν μαρτυρικά (θα πιουν το ίδιο ποτήριο με τον Ιησού). Βέβαια, όλοι ξέρουμε ότι ο Ιωάννης δεν πέθανε μαρτυρικά, αλλά σε βαθειά γεράματα (επειδή υποτίθεται ότι ήταν ο αγαπημένος μαθητής του Ιησού). Δεν πρόκειται ακριβώς για προφητεία, αλλά για πρόβλεψη και προφανώς λανθασμένη.
Το χωρίο είναι όμως μάλλον άγνωστο και δεν εμπλέκεται στην κυρίως ιστορία, οπότε ένας Χριστιανός που θα το διαβάσει μπορεί να εφαρμόσει την τελευταία και πιο αποτελεσματική τακτική παραγκώνισης της γνωστικής ασυμφωνίας: αγνοούν το χωρίο.
Εν κατακλείδι
Τι σημαίνουν όλα αυτά που είπαμε; Απέδειξαν μήπως ότι ο Χριστιανισμός είναι απλά ένα παράγωγο γνωστικής ασυμφωνίας των πρώτων ακολούθων του Ιησού; Σίγουρα όχι. Άλλωστε πώς να αποδείξεις το ο,τιδήποτε 100% χωρίς ουσιαστικά αρχεία μέσα από ένα ουσιαστικά προπαγανδιστικό κείμενο. Ωστόσο, η θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας είναι ένα ισχυρό εργαλείο και παρέχει μια επιστημονική ερμηνεία του παράλογου, σύμφωνα με την κοινή λογική, φαινομένου του να έχεις κάποιον να βλέπει κάτι που ανατρέπει τις πεποιθήσεις του του κι εκείνος χαρωπά να τις παρακάμπτει για να τις διατηρήσει.
Και για να είμαι ειλικρινής, ούτε ένας άθεος έχει ανοσία σ’αυτό τή στοιχειώδη ανθρώπινη αντίδραση, οπότε αν ποτέ βρεθώ αντιμέτωπος με τη γνωστική ασυμφωνία, ελπίζω να θυμηθώ αυτό το άρθρο. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι το ανθρώπινο μυαλό είναι ικανότατο στο να παράγει ευφυείς λόγους για να συνεχίσει να πιστεύει πράματα τα οποία υιοθέτησε για μη ευφυείς λόγους.
“…το ανθρώπινο μυαλό είναι ικανότατο στο να παράγει ευφυείς λόγους για να συνεχίσει να πιστεύει πράματα τα οποία υιοθέτησε για μη ευφυείς λόγους.”
Όλα τα λεφτά η τελευταία ατάκα (δικιά σου;).
Εννοείται, υποθέτω ότι οι ‘μη ευφυείς’ λόγοι δεν είναι άλλοι από τους συναισθηματικούς λόγους, που είναι οι μόνοι ικανοί -και πολύ δυνατοί- να ‘μολύνουν’ το λογικό του ανθρώπου και, έτσι, να το καταστήσουν πρακτικά άχρηστο.
Γιατί όμως τόσος εγωισμός;
Γιατί τα παιδιά που έχουν απαράδεκτους γονείς εξακολουθούν να τους αγαπάνε (όταν εκείνοι δεν), να τους υποστηρίζουν (αντίθετα με εκείνους) και δεν παραδέχονται ότι δεν άξιζαν (όπως και κανένα παιδί) τέτοια μεταχείρηση;
Ή μήπως και αυτό είναι αποτέλεσμα των πολλών χρόνων πλύσης εγκεφάλου από τη θρησκεία (βλ. “τίμα τον πατέρα σου…”) σε σημείο που να έχει γίνει τρόπος σκέψης;
Μάλλον είχε δίκιο ο George Carlin στην περί “μη αμφισβήτησης της εξουσίας” εξήγηση που έδωσε στην εντολή αυτή, ως προτροπή…
( http://www.youtube.com/watch?v=vyfnPeLOWR0 )
Μια απορία έχω σχετικά με τη λέξη ‘γνωσιακή/’ος’.
Το σωστό είναι γνωσιακή, ή γνωστική;
Γνωσιακός ή γνωστικός;
Γιατί λέμε ‘αγνωστικιστής και όχι ‘αγνωσιακιστής’;
Μμμ…
Απ’ό,τι βλέπω, στην ψυχολογία χρησιμοποιείται το γνωσιακός (που έχει σχέση με την πρόσληψη και επεξεργασία πληροφορίας) ενώ το γνωστικός έχει σχέση με το αν μια ομάδα κατέχει τη Γνώση.
Η τελευταία ατάκα νομίζω ότι είναι του Bertrand Russell, αλλά δεν είμαι σίγουρος και εμφανίζεται με πολλές μορφές σε διάφορα κείμενα.
Πάντως, για τα παιδιά που αγαπάνε τους γονείς, παίζει ρόλο ΚΑΙ η βιολογία. Δεν είναι μόνο ψυχολογικό.
Νομίζω φίλε μου ότι συναισθηματικά επιλέγεις να υιοθετήσεις εσύ τη γνωστική ασυμφωνία. Όλο το παραπάνω κείμενο πολύ εύκολα αποδεικνύεται γνωστικά ασύμφωνο και επιχειρηματολογικά παιδαριώδες.
Από που να ξεκινήσει κανείς..
Εν πάσει περιπτώσει, θα σου δώσω μια ιδέα μόνο για το πρώτο, διότι βαριέμαι να ασχοληθώ με όλο το κείμενο.
Πρέπει να εξηγήσεις με όρους γνωστικής ασυμφωνίας, πως γίνεται και ελάχιστες ημέρες μετά την σταύρωση του Ιησού, και αμέσως μόλις αρχίζουν οι μαθητές να κηρύττουν (πεντηκοστή), αυθόρμητα αρκετές χιλιάδες ανθρώπων τους πιστεύουν και μάλιστα αλλόφωνοι και αλλοεθνείς. Και αυτό συνοδεύεται με αντίστοιχες μαρτυρίες θαυμάτων και σημείων με αποτέλεσμα, ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΛΥΣΣΑΛΕΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑΙΚΟΥ ΙΕΡΑΤΕΙΟΥ, οι Εβραίοι να προσχωρούν μαζικά στην πίστη του “υβριστή, εγκληματία και απόβλητου μαραγκού”.
Και αν γνωρίζεις έστω και λίγο από την εβραϊκή κουλτούρα, καταλαβαίνεις πολύ καλά ότι είναι αδιανόητο και εντελώς παράλογο να προσχωρήσει ένας εβραίος στην διδασκαλία ενός απόβλητου υβριστή.
Περιμένω λοιπόν με όρους γνωστικής ασυμφωνίας την απάντησή σου μόνο για την πρώτη φράση του κειμένου σου.
(Αλλά νομίζω ότι το φρονιμότερο θα είναι να επικαλεστείς γνωστική ασυμφωνία εκ μέρους σου.)
Φιλικά, ο πάντα ανάρμοστος Ανάρμοστος.
Αν θες να χρησιμοποιείς την πρώιμη χριστιανική θρυλική γραμματεία ως αξιόπιστη πηγή, δικαίωμά σου. Προσωπικά δεν την θεωρώ επαρκώς αξιόπιστη για να πάρω τοις μετρητοίς θαυμαστές λεπτομέρειες, όπως αυτές που ανέφερες. Η ανεύρεση ιστορικού πυρήνα μέσα στις διανθίσεις της Καινής Διαθήκης είναι στην καλύτερη περίπτωση δύσκολη, στη χειρότερη fool’s errand.
Πάντως, ιστορικά συγγράμματα που ερμηνεύουν την εξάπλωση και επικράτηση του Χριστιανισμού υπάρχουν πολλά. Ψάξε και διάβασε. Μερικές λέξεις-κλειδιά για βοήθεια: ρωμαϊκή παρακμή, κήρυγμα ελπίδας προς κατώτερα στρώματα, ιουδαϊκή διασπορά, Κωνσταντίνος Α΄
Δηλαδή εσύ όταν θέλεις μπορείς να χρησιμοποιείς ως πηγή την Χριστιανική γραμματεία αλλά το απαγορεύεις στους άλλους;
Κόβουμε και ράβουμε τα κείμενα κατά την θρησκευτική μας επιθυμία αγαπητέ;
Μήπως τελικά εκτός από γνωστικά ασύμφωνος είσαι και φασιστικά αντιχριστιανός;
Ξαναδιάβασε το σχόλιό μου. Με βλέπεις να σου απαγορεύω κάτι; Είπα αρκετά σαφώς πως προσωπικά δεν θεωρώ τη χριστιανική γραμματεία αρκετά αξιόπιστη ως προς τα θαυμαστά και πως η εύρεση ιστορικού πυρήνα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Αν θες να χρησιμοποιείς την πρώιμη χριστιανική θρυλική γραμματεία ως αξιόπιστη πηγή, δικαίωμά σου.
Όταν σχολιάζω χωρία από τη Βίβλο, το κάνω σχεδόν πάντα για να σχολιάσω εντός του χριστιανικού πλαισίου αναφοράς (ήτοι, για να κάνω το δικηγόρο του Διαβόλου… το οποίο νομίζω πως μπερδεύεις με τη γνωστική ασυμφωνία).
Αν όλα αυτά τα θεωρείς φασιστικώς αντιχριστιανικά και πάλι δικαίωμά σου. Δεν μπορώ να κάνω κάτι για αυτό.
Ναι αλλά σου διαφεύγει πάλι κάτι:
Η Χριστιανική γραμματεία έχει μια συνέχεια και παράδοση δεκάδων χιλιάδων τόμων και εκατοντάδων συγγραφέων, που ξεκινά από τον 1ο αιώνα μ.Χ και φτάνει μέχρι και σήμερα. Και κατά τη διάρκεια αυτής της παράδοσης ΠΟΤΕ δεν έλειψε η επώνυμη και κατά συρροή αναφορά θαυμαστών ή “σημείων”, ακόμα και από ανθρώπους που ζουν εδώ μαζί μας σήμερα.
Συνεπώς σχολιάζω μεν το κείμενό σου που αφορά την πρώιμη Χριστιανική γραμματεία και το οποίο ΕΣΥ ΠΡΩΤΟΣ χρησιμοποίησες ως πηγή (και όχι εγώ), αλλά ταυτόχρονα στηρίζω τον σχολιασμό μου με αναφορές που ξεπερνούν τα χρονικά πλαίσια της περιόδου εκείνης και φτάνουν μέχρι τις μέρες μας.
Και μην ξεχνάς κάτι πολύ σημαντικό: δεν μπόρεσες να ερμηνεύσεις την αυθόρμητη προσχώρηση των χιλιάδων εβραίων στην Χριστιανική πίστη, αμέσως από την πρώτη ημέρα της Πεντηκοστής, ΔΕΔΟΜΕΝΗΣ της Εβραϊκής κουλτούρας και επικαιρικής πραγματικότητας εις βάρος του απόβλητου και βλάσφημου μαραγκού.
Άρα, ποιος είναι τελικά ο γνωστικά ασύμφωνος, ερμηνευτικά ανήμπορος και θρησκευτικά εμμονικός;
Μαζί μιλάμε, χώρια καταλαβαινόμαστε.
Για να κλείσω το θέμα, τα χριστιανικά κείμενα δεν τα θεωρώ αξιόπιστα. Αυτό δεν σημαίνει πώς ΟΛΑ όσα γράφονται είναι απαραίτητα ψέματα και μυθεύματα (δεν είμαι μυθικιστής). Έχει μεγάλο ενδιαφέρον να προσπαθείς να ξεσκαρτάρεις τα ψήγματα αλήθειας από το μυθικό και θρυλικό περίβλημα. Επίσης μου αρέσει να κάνω και ασκήσεις επί χάρτου και το δικηγόρο του διαβόλου (δηλ. συμπεριφέρομαι ΣΑΝ να ίσχυαν τα γραφόμενα, χάριν σχολιασμού).
Δεύτερον, παράδοση στην καταγραφή θαυμάτων έχουν ΟΛΕΣ οι θρησκείες. Αν αποφασίσεις να αποδεχθείς τις αναφορές θαυμάτων της χωρίς αποδείξεις πέρα από τις αναφορές των πιστών της, με τι έρεισμα θα απορρίψεις τα θαύματα των άλλων θρησκειών; Η μόνη εξαίρεση σ’αυτό θεωρώ πως είναι να βιώσεις θαύμα ο ίδιος, αλλά και τότε είναι απόδειξη ΜΟΝΟ για σένα. Για οποιονδήποτε άλλο είναι απλά φημολογία.
Τρίτον, για την Πεντηκοστή δεν έχω να ερμηνεύσω τίποτα. Έχω ασχοληθεί διεξοδικά με το θέμα των ιστορικών αποδείξεων για τον πρώιμο Χριστιανισμό. Ο Χριστιανισμός ήταν ανθυπολεπτομέρεια τους δύο πρώτους αιώνες, ακόμα και για τους ντόπιους ιστορικούς. Αντ’αυτού έχουμε ένα εσωτερικής κατανάλωσης κείμενο να λέει “είμαστε τόσο πετυχημένοι, που μεταστρέψαμε χιλιάδες σε μια μέρα με θαυμαστό τρόπο”. Αν εσύ αυτό το θεωρείς αξιόπιστο, με γεια σου με χαρά σου.
1)Άσε μην κουράζεσαι, γιατί στο θέμα των ιστορικών αποδείξεων ήδη έχουν ασχοληθεί πάρα πολλοί ιστορικοί και χριστιανοί πατέρες ακόμα και από τον 1ο μ.Χ αιώνα και βεβαια πολύ πιο ενδελεχώς και αξιόπιστα από έναν φανατισμένο αντιχριστιανό του 21ου αιώνα.
2)Όσον αφορά τα θαύματα των άλλων θρησκειών, αυτό ενισχύει την θέση περί πνευματικού κόσμου, οπότε μπορείς να ξεκινήσεις από εκεί εφόσον αντιπαθείς τους χριστιανούς. Όπως βλέπεις, πάρα πολλές μαρτυρίες, όχι αποκλειστικά χριστιανικές, προσθέτονται και επιβεβαιώνουν διαχρονικά και οικουμενικά την αλήθεια του πράγματος (περί πνευματικού κόσμου που λέγαμε..)
3)Φυσικά και επιλέγεις κείμενα και φράσεις για να κάνεις τον δικηγόρο του διαβόλου και προσπαθείς να επαγάγεις συμπεράσματα που αφορούν τεράστια σε έκταση και βάθος κείμενα από μια ή δύο προτάσεις (τις οποίες μάλιστα αποδεδειγμένα δεν τις έχεις καταλάβει και κατανοήσει), αυτό ακριβώς σου υποδεικνύω από την αρχή και χαίρομαι που επιτέλους το παραδέχτηκες.
Μένει να το αφομοιώσεις και να διορθωθείς.
Φιλικότατα, ο πάντα ανάρμοστος Ανάρμοστος.
1) Ευχαριστώ για τις προσβολές. Τις έχω συνηθίσει. Ας κρίνουν οι υπόλοιποι σχολιαστές ποιος είναι ο φανατισμένος και ποιος όχι. Παρεμπιπτόντως η ιστορικότητα του Ιησού είναι έωλη από τον 17ο αιώνα τουλάχιστον, ταυτόχρονα με την εμφάνιση της σύγχρονης ιστοριογραφίας. Το άρθρο δεν είναι πρωτότυπη έρευνα. Απλά συλλογή πηγών ελεύθερα διαθέσιμων.
2) Ελπίζω να μην είσαι Ορθόδοξος, γιατί οι οικουμενικές απόψεις που μόλις αράδιασες είναι αιρετικές στην Ορθοδοξία. Από την άλλη οι αναφορές θαυμάτων έχουν πολύ πιο απλές ερμηνείες στην ανθρώπινη ψυχολογία, οπότε ελλείψει άλλων σοβαρών στοιχείων θα προτιμήσω εκείνες και εν αναμονή νέων στοιχείων. (βλ. ξυράφι του Όκαμ)
3) Αν νομίζεις πως έχω καταλάβει εσφαλμένα κάτι, σε γλωσσικό επίπεδο, αρκεί να το επιδείξεις. Αν εννοείς ότι δεν έχω εξάγει τα συμπεράσματα που επιβάλει η κοσμοθεωρία σου, δεν μπορώ να κάνω κάτι γι’αυτό. Εδώ δεν συμφωνούν ερμηνευτικά μεταξύ τους οι διάφοροι Χριστιανοί, πόσο μάλλον ένας Χριστιανός με έναν Άθεο που διαβάζει τη Βίβλο όπως την αρχαιοελληνική μυθολογία. Εν τω μεταξύ ψυλλιάζομαι πως μάλλον δεν κατανοείς τι ακριβώς είναι ο “δικηγόρος του διαβόλου”
Δεν έχω τις γνώσεις να σχολιάσω τα περισσότερα που αναφέρεις σχετικά με τον Χριστιανισμό! Ωστόσο για το χωρίο που αναφέρεις στην παράγραφο με τίτλο “Και μια ψιλολεπτομέρεια” δεν μπορώ να βρω κάτι το μεμπτό στην προφητεία…
Δηλαδή τι εννοείς; Ότι κάποιος που ζει πολλά χρόνια στην ζωή του δεν μπορεί να χει πιει πικρά ποτηριά; Η ηλικία είναι συνώνυμο της καλοπέρασης;
Άμα πάντως διάβαζες την βιογραφία του Θεολόγου, πρώτου βάλεις το σχόλιο, θα έβλεπες ότι υπέστη βασανιστήρια και εξορία κάτι που δείχνει το αντίθετο από το σχόλιο σου, που μου φαίνεται ότι έγινε περισσότερο για χάρη εντυπωσιασμού και όχι ουσίας…
Και για να συμπληρώσω την ελλιπή απάντηση μου, το πικρόν ποτηριόν δεν μπορεί να εκφράζει μόνο τον μαρτυρικό θάνατο επειδή σε βολεύει εν προκειμένω… Άλλα μπορεί να έχει και άλλες έννοιες όπως: η αδικία και το μαρτύριο (που δεν καταλήγει πάντα εις θάνατον).
Γεια σου, Γιώργο.
Για αυτό το άφησα ως λεπτομέρεια στο τέλος, επειδή επιδέχεται ερμηνείας (θα μου πεις και τι δεν επιδέχεται, αλλά τεσπα). Παραδοσιακά στη χριστιανική θεολογία, όταν ο Ιησούς λέει “άπελθε απ’εμέ το ποτήριον τούτο” εννοείται ο μαρτυρικός θάνατος.
Αν σε βολεύει προσωπικά, και βάσει του άλλου χωρίου μπορείς κάλλιστα να θεωρήσεις πως το “ποτήριον τούτο” ΔΕΝ είναι ο μαρτυρικός θάνατος. Τέτοιες λεπτομέρειες μπορούν εύκολα να γίνουν λάστιχο.
Έχω μια ερώτηση προς όλλους τους καλους χριαστιανους :
Όταν οι καλόγεροι στο αγιο όρος αρρωστενουν από καρκίνο , γιατί όλοι τρέχουν στα νοσοκομεία να γίνουν καλά και δεν πάνε να αγγίξουν τον τίμιο σταυρο η την εικόνα του αξιον έστιν η όλα τα αλλά αγια κόκαλα και σώβρακα που βγάζουν στις εκκλησίες για προσκύνημα ; γιατί το παραμηθη λέει ότι αυτός ο τίμιος σταυρος ανάστησε κάποτε μια πεθαμένη αλλά μέχρι σήμερα το 2018 δεν έχει σώσει η αναστήσει ούτε έναν καλόγερο η ένα μικρό πεδι σε κάποιο νοσοκομείο ;