[AoR:II] 1. Η ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ

◄◄	◄	ΠΡΟΛΟΓΟΣ	▲	Ο Μωυσής και η Πεντάτευχος	►	►►
(CC) 2009 EvanT

 

Συχνά λέγεται πως οτιδήποτε μπορεί να αποδειχθεί με βάση τη Βίβλο. Αλλά πριν παραδεχτούμε πως οτιδήποτε μπορεί να αποδειχθεί με βάση τη Βίβλο, πρέπει να αποδείξουμε ότι η ίδια η Βίβλος είναι αληθινή, γιατί αν η Βίβλος δεν είναι αληθινή ή αμφιβόλου καταγωγής τότε δεν έχει αξία και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως απόδειξη του οτιδήποτε.

Αποτελεί πρακτική των Χριστιανών σχολιαστών της Βίβλου και όλων των Χριστιανών ιερέων και ιεροκηρύκων να επιβάλλουν τη Βίβλο στον κόσμο σαν ένα σύνολο αλήθειας και σαν το λόγο του Θεού. Έχουν αντιδικήσει, λογομαχήσει και αφορίσει ο ένας τον άλλο για τα υποτιθέμενα νοήματα συγκεκριμένων τμημάτων και χωρίων· ο ένας λέει και επιμένει ότι χωρίο σημαίνει “άλφα”, ένας άλλος ότι σημαίνει το αντίθετο, ένας τρίτος ότι δε σημαίνει τίποτα από τα δύο, αλλά κάτι τελείως διαφορετικό και αυτό αυτοί το ονομάζουν “κατανόηση της Βίβλου”.

Όλες οι απαντήσεις στο πρώτο μέρος της “Εποχής της Λογικής” έτυχε να γραφτούν από ιερείς και αυτοί οι ευσεβείς άνδρες, όπως και οι προκάτοχοί τους, αντιδικούν και λογομαχούν και παριστάνουν ότι καταλαβαίνουν τη Βίβλο· ο καθένας την καταλαβαίνει διαφορετικά, αλλά καθένας τους την καταλαβαίνει καλύτερα από τους άλλους και δεν συμφωνούν σε τίποτα εκτός του να πουν στους αναγνώστες τους ότι ο Thomas Paine δεν την καταλαβαίνει καθόλου.

Τώρα, αντί να ξοδέψω το χρόνο τους και να τους εμπλέξω σε ένθερμες και δύστροπες συζητήσεις σχετικά με δογματικά σημεία που αντλούνται από τη Βίβλο, αυτοί οι άνθρωποι θα έπρεπε να ξέρουν, και αν δεν το ξέρουν θα ήταν αγενές εκ μέρους μου να μην τους ενημερώσω, αν η Βίβλος είναι αρκετά αξιόπιστη ως λόγος του Θεού ή όχι.

Υπάρχουν κάποια πράγματα στο βιβλίο αυτό που λέγεται ότι έγιναν με ρητές εντολές του Θεού που είναι τόσο σοκαριστικά για την ανθρωπότητα και για την ίδια την ιδέα της ηθικής δικαιοσύνης, όπως οι πράξεις του Ροβεσπιέρου, του Carrier και του Joseph Le Bon[8] στη Γαλλία, όπως οι πράξεις της Αγγλικής κυβέρνησης στις Ανατολικές Ινδίες ή όπως οι πράξεις οποιουδήποτε σύγχρονου δολοφόνου. Όταν διαβάζουμε στα βιβλία που αποδίδονται στο Μωυσή, τον Ιησού του Ναυή κ.λπ. ότι οι Ισραηλίτες επιτέθηκαν κρυφά σε ολόκληρα έθνη ανθρώπων που, όπως δείχνει η ιστορία, δεν τους είχαν βλάψει καθόλου και τους κατακρεούργησαν, ότι δεν λυπήθηκαν ούτε γέρους, ούτε βρέφη, ότι κατέστρεψαν ολοκληρωτικά άνδρες και γυναικόπαιδα, ότι δεν αφήσανε ούτε ψυχή ζώσα, εκφράσεις που επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά στα βιβλία αυτά, εξυμνώντας την αγριότητα, είμαστε σίγουροι ότι αυτά είναι γεγονότα; Είμαστε σίγουροι ότι ο Δημιουργός του ανθρώπου ζήτησε να γίνουν αυτά τα πράγματα; Είμαστε σίγουροι ότι τα βιβλία που τα γράφουν αυτά γραφτήκανε μετά από δική του παραγγελία;[9]

Δεν είναι η αρχαιότητα μιας ιστορίας που αποδεικνύει ότι είναι αληθινή· το αντίθετο μάλιστα. Είναι σύμπτωμα του ότι είναι κατασκευασμένη, γιατί όσο πιο αρχαία παριστάνει ότι είναι μια ιστορία, τόσο πιο πολύ μοιάζει με μύθο. Οι απαρχές κάθε έθνους είναι θαμμένες κάτω από μια μυθική παράδοση και αυτή των Εβραίων είναι τόσο ύποπτη, όσο και όλες οι άλλες.

Το να λέγεται ότι αυτές οι πράξεις απαιτήθηκαν από τον Μεγαλοδύναμο, πράξεις που με οποιοδήποτε ηθικό μέτρο είναι εγκλήματα, όπως είναι κάθε δολοφονία, ειδικά βρεφών, είναι πολύ σοβαρό ζήτημα. Η Βίβλος μας λέει ότι αυτές οι δολοφονίες έγιναν μετά από άμεση εντολή του Θεού. Για να πιστέψουμε, λοιπόν, ότι η Βίβλος είναι αληθινή πρέπει να εγκαταλείψουμε όλες τις πεποιθήσεις μας για την ηθική της θείας δικαιοσύνης· γιατί ποιον μπορεί να προσέβαλαν τα βρέφη που κλαίγαν και γελάγαν; Και για να διαβάσουμε τη Βίβλο χωρίς φρίκη πρέπει να απομακρύνουμε κάθε τι τρυφερό, συμπαθές και καλό από την ανθρώπινη καρδιά. Μιλώντας για τον εαυτό μου, αν δεν είχα καμία άλλη απόδειξη ότι η Βίβλος είναι βιβλίο μύθων, τότε οι θυσίες που θα έπρεπε να κάνω για να πιστέψω ότι είναι αληθινή θα αρκούσε για να πάρω την απόφασή μου.

Αλλά εκτός από τα ηθικά αποδεικτικά στοιχεία της Βίβλου, στη συνέχεια αυτού του έργου θα παρουσιάσω τεκμήρια που ούτε ένας ιερέας δεν μπορεί να αρνηθεί και που θα αποδείξουν ότι η Βίβλος δεν δικαιούται να ονομάζεται “λόγος του Θεού”.

Αλλά προτού προχωρήσω με αυτή την εξέταση, θα δείξω πώς διαφέρει η Βίβλος από τα υπόλοιπα αρχαία συγγράμματα, όσον αφορά τις αποδείξεις που χρειάζονται για να επιβεβαιωθεί η αυθεντικότητά τους. Και αυτό είναι απαραίτητο γιατί όλοι οι υποστηρικτές της Βίβλου, στις απαντήσεις τους στο πρώτο μέρος της “Εποχής της Λογικής”, ισχυρίζονται και τονίζουν ότι η αυθεντικότητα της Βίβλου είναι αποδεδειγμένη όπως και για οποιοδήποτε άλλο αρχαίο βιβλίο· λες και η πίστη μας στο ένα [στο ότι είναι αυθεντική δηλαδή,] θα μπορούσε να αποδείξει την πίστη μας στο άλλο [δηλαδή, στο ότι αυτά που γράφονται μέσα είναι αληθινά].

Ωστόσο, ξέρω μόνο ένα αρχαίο βιβλίο που είναι σχεδόν παγκοσμίως αποδεκτό και αυτό είναι τα “Στοιχεία” του Ευκλείδη.[10] Και ο λόγος είναι ότι τα περιεχόμενά του είναι οφθαλμοφανώς ορθά και η ορθότητά τους δεν εξαρτάται ούτε από το συγγραφέα, ούτε από το χρόνο [που γράφτηκε] ούτε από τις συνθήκες [υπό τις οποίες γράφτηκε]. Τα περιεχόμενα του βιβλίου θα ήταν το ίδιο αξιόπιστα είτε είχαν γραφτεί από άλλο συγγραφέα, είτε το έργο ήταν ανώνυμο, είτε ο συγγραφέας ήταν άγνωστος· κι αυτό γιατί η αξιοπιστία των περιεχομένων δεν έχει σχέση με την ταυτότητα του συγγραφέα. Αλλά το ζήτημα είναι τελείως διαφορετικό όταν μιλάμε για βιβλία που αποδίδονται στον Μωυσή, τον Ιησού του Ναυή, το Σαμουήλ κ.λπ. Αυτά είναι βιβλία που καταθέτουν γεγονότα και αυτά που καταθέτουν δεν είναι φυσικά πιστευτά. Γι’αυτό ολόκληρη η πίστη μας στην αυθεντικότητά των βιβλίων βασίζεται πρωτίστως στην βεβαιότητα ότι τα έγραψαν ο Μωυσής, ο Ιησούς του Ναυή και ο Σαμουήλ· δευτερευόντως στην αξιοπιστία που δίνουμε στην κατάθεσή τους. Μπορεί να πιστεύουμε το πρώτο, δηλαδή να είμαστε σίγουροι για την ταυτότητα του συγγραφέα, αλλά όχι την κατάθεσή τους, με την ίδια λογική με την οποία μπορεί να πιστεύουμε ότι κάποιος συγκεκριμένος κατέθεσε στοιχεία σε μία δίκη, αλλά μην πιστεύουμε τα ίδια τα στοιχεία. Αλλά αν ανακαλύπταμε ότι τα βιβλία που αποδίδονται στον Μωυσή, τον Ιησού του Ναυή και το Σαμουήλ δεν γραφτήκανε από αυτούς, τότε τόσο η αυθεντικότητα, όσο και η αξιοπιστία θα εξαφανιζόντουσαν με μιας, γιατί δεν μπορεί να υπάρξει μια πλαστογραφημένη ή κατασκευασμένη κατάθεση. Ούτε μπορεί να υπάρξει μια ανώνυμη κατάθεση, ειδικά για γεγονότα απίστευτα, όπως το να μιλά κανείς πρόσωπο με πρόσωπο με το Θεό ή ότι ο ήλιος και το φεγγάρι μένουν ακίνητα κατ’εντολή ενός ανθρώπου.

Τα περισσότερα αρχαία βιβλία ήταν έργα ιδιοφυών ανθρώπων, όπως τα έργα που αποδίδονται στον Όμηρο, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, το Δημοσθένη, τον Κικέρωνα κ.λπ. Και εδώ πάλι η ταυτότητα του συγγραφέα δεν έχει σχέση με την αξία του έργου, γιατί τα έργα μιας ιδιοφυΐας έχουν την ίδια αξία ακόμα και αν είναι ανώνυμα. Κανείς δεν πιστεύει ότι η ιστορία του Τρωικού Πολέμου, όπως τη διηγείται ο Όμηρος, είναι αληθινή, γιατί τον ποιητή θαυμάζουμε και η αξία του ποιήματος παραμένει αν και η ιστορία είναι φανταστική. Αλλά αν αμφισβητήσουμε τα γεγονότα που διηγούνται οι βιβλικοί συγγραφείς (ο Μωυσής για παράδειγμα) όπως αμφισβητούμε την διήγηση του Ομήρου, τότε δεν μένει τίποτε από το Μωυσή, παρά ένας απατεώνας. Τους αρχαίους ιστορικούς, από τον Ηρόδοτο μέχρι τον Τάκιτο, τους θεωρούμε αξιόπιστους όσο μας διηγούνται δυνατά και πιστευτά πράγματα, και μέχρι εκεί· διαφορετικά θα έπρεπε να πιστέψουμε και τα δύο θαύματα που ο Τάκιτος μας διηγείται ότι έκανε ο Βεσπασιανός, ότι θεράπευσε έναν χωλό και έναν τυφλό, όπως ακριβώς έκανε ο Χριστός και μας διηγούνται οι ιστορικοί του. Θα έπρεπε να πιστέψουμε και τα θαύματα που μας διηγείται ο Ιώσηπος, [11]  ότι η Θάλασσα της Παμφιλίας άνοιξε στα δύο για να περάσει ο Αλέξανδρος και οι στρατιές του, όπως έγινε και με την Ερυθρά Θάλασσα. Αυτά είναι τόσο καλά αποδεδειγμένα, όσο και τα θαύματα της Βίβλου, ωστόσο δεν τα πιστεύουμε. Συνεπώς οι αποδείξεις που χρειάζονται για να πιστέψουμε τα αδύνατα, είτε στη Βίβλο, είτε αλλού, είναι περισσότερες από εκείνες που χρειάζεται για να πιστέψουμε κάτι πιθανό και δυνατό.[12] Άρα οι υποστηρικτές της Βίβλου δε δικαιούνται να λένε ότι πιστεύουμε τη Βίβλο για τον ίδιο λόγο που πιστεύουμε και τα άλλα αρχαία συγγράμματα, αφού σε αυτά τα συγγράμματα πιστεύουμε αυτά που είναι δυνατά, πιθανά ή προφανή, όπως στην περίπτωση του Ευκλείδη ή τα θαυμάζουμε επειδή είναι περίτεχνα, όπως στην περίπτωση του Ομήρου ή τα εγκρίνουμε επειδή είναι σοβαρά, όπως στην περίπτωση του Πλάτωνα ή συνετά, όπως στην περίπτωση του Αριστοτέλη.[13]

▲

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

8 ▲	Ο Jean-Baptiste Carrier και ο Joseph Le Bon ήταν Γάλλοι επαναστάτες, γνωστοί για τη σκληρότητα προς τους αντιπάλους τους. Καταδικάστηκαν και οι δύο σε θάνατο, ο πρώτος το 1794 και ο δεύτερος το 1795.
9 ▲	Σημειώνω μερικές ορθόδοξες απόψεις περί της θεοπνευστίας και της ακρίβειας της Βίβλου. Συχνά, ως ορθόδοξοι, πιστεύουμε ότι είμαστε πολύ καλύτεροι από τους “αιρετικούς” Προτεστάντες, τους οποίους εν τέλει χλευάζει ο συγγραφέας στα βιβλία του. Ο Στέργιος Σάκκος σημειώνει (υπογράμμιση δική μου): “Η Εκκλησία περί των κανονικών βιβλίων α) Φρονεί ότι είναι αλάθητα. Δια την Εκκλησίαν είναι βιβλία αλάθητα, μηδεμίαν ανακρίβειαν και μηδέν λάθος ή ψεύδος περιέχοντα περί την σωτήριον αλήθειαν […] αλλά και περί πάντα άλλα είναι αλάθητα […] β) Τα αλάθητα βιβλία του Κανόνος είναι ιδιαιτέρως και θεόπνευστα. Τούτο είναι αποκλειστικόν προσόν των κανονικών βιβλίων κατά το φρόνημα της Εκκλησίας. Το γνώρισμα του αλάθητου είναι προσόν αρνητικόν, ενώ το του θεοπνεύστου είναι θετικόν. Ο λόγος ο εν τη Γραφή είναι λόγος του Θεού, απαράλλακτος, ακριβής, αναλλοίωτος. […] Αντλεί το δόγμα της η Εκκλησία εκ των κανονικών. Ουδέν άλλο βιβλίον είναι πηγή του δόγματός της, εφ’ όσον ουδέν είναι θεόπνευστον. Είναι δε τα κανονικά βιβλία υποχρεωτικαί δια τους Χριστιανούς πηγαί του εκκλησιαστικού δόγματος, ακατάκριτα, απαραβίαστα, ανώτερα πάσης κριτικής. Όποιος Χριστιανός αμφισβητεί έστω και ένα νόημα των κανονικών βιβλίων, κανονικώς αποκόπτεται εκ της Εκκλησίας. […] Έξω του Κανόνος δεν υπάρχει άλλη αποκάλυψις της θείας αλήθειας, και αύται δε αι οικουμενικαί Σύνοδοι αποφαίνονται πάντοτε μόνον ερμηνευτικώς και ουδέποτε εισηγητικώς, πάντοτε δηλαδή ερμηνεύουν, ουδέποτε αποκαλύπτουν κάτι νέον.” (σελ. 16-17). (διευκρινιστικά, στην περίπτωση που κάποιος νομίζει ότι ο συγγραφέας τα αναφέρει αυτά μόνο για την Καινή Διαθήκη, ο συγγραφέας στο αντίστοιχο βιβλίο του για την Παλαιά Διαθήκη μας διαβεβαιώνει για το ισότιμό τους.) Ο δογματολόγος Ν. Ματσούκας αναφέρει: “Ποτέ οι πατέρες δεν χώρισαν Αγία Γραφή και Παράδοση. Απλούστατα τα βιβλία της Αγίας Γραφής αποτελούν τους εκλεκτούς και εύχυμους καρπούς της παραδοσιακής ζωής. Δεν μπορούν ν’ απομονωθούν με κανέναν τρόπο. […] Ευθύς εξαρχής πρέπει να απορριφθεί ως εσφαλμένη η άποψη, η οποία είναι σαφώς χρωματισμένη με προτεσταντικές αντιλήψεις, ότι η θεοπνευστία είναι μια έκτακτη ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, για να γράψουν οι ιεροί συγγραφείς τα κανονικά βιβλιά, ώστε αυτά να ‘ναι ο ασφαλής οδηγός της μετέπειτα Εκκλησίας. Η άποψη αυτή έχει και την ακραία κατάληξη ότι τα κείμενα γράφτηκαν καθ’ υπαγόρευση του Αγίου Πνεύματος, και επομένως είναι θεόπνευστα κατά γράμμα.” (Τομ.Α, σελ. 184-187). (Το κατά πόσο εκλεκτοί και εύχυμοι καρποί είναι οι φρικιαστικές ιστορίες της Παλαιάς Διαθήκης θα το αφήσω στην κρίση του αναγνώστη.)
10 ▲	ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ: Ο Ευκλείδης έζησε 300 χρόνια πριν το Χριστό και 100 πριν τον Αρχιμήδη. Καταγόταν από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
11 ▲	Ο Φλάβιος Ιώσηπος από νωρίς χρησιμοποιήθηκε ως απόδειξη για έναν ιστορικό Ιησού, κυρίως λόγω του γνωστού “Testimonium Flavianum” (π.χ. Smith, σελ.255) Το απόσπασμα αυτό σήμερα απορρίπτεται από τους περισσότερους μελετητές ως μεσαιωνική προσθήκη στο κείμενο του Ιώσηπου.
12 ▲	Ο διάσημος αστρονόμος Carl Sagan μετέφερε το ίδιο επιχείρημα με τη φράση: “Extraordinary claims require extraordinary evidence” (=οι ασυνήθιστοι ισχυρισμοί απαιτούν ασυνήθιστα στοιχεία).
13 ▲	Ο Watson ασχολείται με αυτό το επιχείρημα του συγγραφέα σε ολόκληρο κεφάλαιο του βιβλίου του (Letter II, σελ.16-32). Αυτό που ούτε εκείνος, αλλά ούτε ο Paine σκέφτηκε να πει είναι ότι όντως μπορεί να μην είμαστε 100% σίγουροι ότι τα συγγράμματα του Αριστοτέλη ή του Πλάτωνα κ.λπ. είναι δικά τους, αλλά εν τέλει δεν έχει τόση σημασία γιατί δεν πλήττει την αξιοπιστία τους που βασίζεται στα γραφόμενα και όχι στην αξιοπιστία του συγγραφέα. Ο Watson επιπλέον προσπαθεί να φέρει τη Βίβλο στο ίδιο επίπεδο με τα άλλα κείμενα της αρχαίας γραμματείας, το οποίο είναι εσφαλμένο, απλά διότι ούτε ο Όμηρος, ούτε ο Πλάτωνας απαιτούν από τον αναγνώστη τυφλή πίστη, ούτε τον απειλούν με την οργή ενός εκδικητικού Θεού αν δεν πιστέψει στα γραφόμενά τους. Δυστυχώς, το επιχείρημα αυτό χρησιμοποιείται και σήμερα παρά του ότι είναι εντελώς παράλογο, αφού η αναξιοπιστία δεν οφείλεται στην ίδια την ανωνυμία των κειμένων, αλλά σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις τους επί του αναγνώστη.

▲