Στο ιστολόγιο “Background Probability” o Damion είχε μια ενδιαφέρουσα ιδέα που κατέθεσε σε άρθρο του. Δεδομένης της αρνητικής διάθεσης των Αμερικανών να ψηφίσουν άθεους πολιτικούς (και δη άθεο Πρόεδρο), όπως φαίνεται και στο παρακάτω τιτίβισμα της οργάνωσης “Secular Oregon” θέλησε να δει αν και κατά πόσο η θρησκευτικότητα συσχετίζεται αρνητικά με τη διαφθορά. Τα αποτελέσματα μπορείτε να τα δείτε στο άρθρο του, αλλά εν συντομία, βρήκε ένα μέτριο συσχετισμό μεταξύ θρησκευτικότητας και διαφθροράς (το αντίθετο από ό,τι θα ήθελε κάποιος θρησκευόμενος).
Η ιδέα του μου άρεσε και είπα να την επεκτείνω (οπότε θα υποστείτε άλλο ένα άρθρο που έχει σχέση με στατιστική). Ο Damion χρησιμοποποίησε δεδομένα μόνο για τις χώρες του OECD και μόνο για τις μεταβλητές “θρησκευτικότητα” και “διαφθορά”. Εγώ μεγάλωσα το δείγμα στο μέγιστο δυνατό και πρόσθεσα άλλες δύο μεταβλητές: το επίπεδο Παιδείας και τον Δείκτη Ευτυχίας. Συνολικά τα δεδομένα που χρησιμοποίησα είχαν από κοινού 78 κράτη, τα οποία εμφανίζονται στον παρακάτω πίνακα, μαζί με τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για τη στατιστική ανάλυση (οι πηγές των στοιχείων εμφανίζονται στο υπόμνημα, στο πλάι).
| Χώρα | Cor | Rel | Edu | Hap |
| Αγκόλα | 19 | 90% | 47,4% | 5.589 |
| Αλβανία | 33 | 47% | 60,9% | 5.550 |
| Αλγερία | 36 | 91% | 64,3% | 5.422 |
| Αργεντινή | 34 | 70% | 78,3% | 6.562 |
| Αυστραλία | 80 | 33% | 92,7% | 7.350 |
| Αυστρία | 72 | 49% | 79,4% | 7.221 |
| Βέλγιο | 76 | 32% | 81,2% | 6.967 |
| Βενεζουέλα | 19 | 81% | 68,2% | 7.039 |
| Βιετνάμ | 31 | 56% | 51,3% | 5.533 |
| Βολιβία | 35 | 87% | 67,4% | 5.857 |
| Βραζιλία | 43 | 90% | 66,1% | 6.849 |
| Γαλλία | 69 | 26% | 81,6% | 6.764 |
| Γερμανία | 79 | 38% | 88,4% | 6.672 |
| Γουατεμάλα | 32 | 90% | 48,4% | 5.965 |
| Δανία | 92 | 17% | 87,3% | 7.527 |
| Ελ Σαλβαδόρ | 39 | 87% | 55,3% | 5.809 |
| Ελβετία | 86 | 43% | 84,4% | 7.587 |
| Ελλάδα | 43 | 76% | 79,7% | 5.435 |
| Εσθονία | 69 | 22% | 85,9% | 5.426 |
| Ην. Αραβικά Εμιράτα | 70 | 96% | 67,3% | 7.144 |
| Ηνωμένες Πολιτείες | 74 | 64% | 89,0% | 7.082 |
| Ηνωμένο Βασίλειο | 78 | 24% | 86,0% | 6.883 |
| Ιαπωνία | 76 | 29% | 80,8% | 6.064 |
| Ινδία | 38 | 91% | 47,3% | 6.480 |
| Ινδονησία | 34 | 99% | 60,3% | 5.348 |
| Ιορδανία | 49 | 96% | 70,0% | 5.414 |
| Ιρλανδία | 74 | 47% | 88,7% | 7.076 |
| Ισημερινός | 33 | 98% | 59,4% | 5.865 |
| Ισλανδία | 79 | 40% | 84,7% | 7.561 |
| Ισπανία | 60 | 45% | 79,4% | 6.322 |
| Ισραήλ | 60 | 46% | 85,4% | 7.301 |
| Ιταλία | 43 | 70% | 79,0% | 6.021 |
| Καζακστάν | 29 | 55% | 76,2% | 5.671 |
| Καναδάς | 81 | 39% | 85,0% | 7.427 |
| Κατάρ | 69 | 96% | 68,6% | 6.666 |
| Κολομβία | 37 | 87% | 60,2% | 6.416 |
| Κόστα Ρίκα | 54 | 83% | 65,4% | 7.257 |
| Κουβέιτ | 44 | 98% | 64,6% | 6.515 |
| Κροατία | 48 | 71% | 77,0% | 5.661 |
| Κύπρος | 63 | 74% | 77,6% | 6.466 |
| Λευκορωσία | 31 | 50% | 82,0% | 5.504 |
| Λιβύη | 18 | 88% | 69,8% | 5.340 |
| Λιθουανία | 58 | 48% | 87,7% | 5.426 |
| Λουξενβούργο | 82 | 36% | 76,2% | 7.054 |
| Μαλαισία | 52 | 90% | 67,1% | 5.760 |
| Μάλτα | 55 | 86% | 73,3% | 5.964 |
| Μαυροβούνιο | 42 | 62% | 77,4% | 5.299 |
| Μεξικό | 35 | 56% | 63,8% | 7.088 |
| Μολδαβία | 35 | 79% | 65,3% | 5.791 |
| Μπαχρέιν | 49 | 90% | 71,4% | 5.312 |
| Νέα Ζηλανδία | 91 | 33% | 91,7% | 7.364 |
| Νιγηρία | 27 | 98% | 42,5% | 5.248 |
| Νικαράγουα | 28 | 81% | 48,4% | 5.507 |
| Νορβηγία | 86 | 22% | 91,0% | 7.522 |
| Νότιος Κορέα | 55 | 48% | 86,5% | 6.267 |
| Ολλανδία | 83 | 35% | 89,4% | 7.389 |
| Ονδούρα | 29 | 87% | 50,5% | 5.142 |
| Ουζμπεκιστάν | 18 | 61% | 65,1% | 5.623 |
| Ουρουγουάη | 73 | 36% | 71,2% | 6.355 |
| Παναμάς | 37 | 89% | 65,7% | 7.143 |
| Παραγουάη | 24 | 90% | 58,7% | 5.779 |
| Περού | 38 | 85% | 66,4% | 5.776 |
| Πολωνία | 61 | 76% | 82,5% | 5.822 |
| Πορτογαλία | 63 | 67% | 72,8% | 5.101 |
| Ρωσία | 27 | 41% | 78,0% | 5.464 |
| Σαουδική Αραβία | 49 | 96% | 72,3% | 5.292 |
| Σιγκαπούρη | 84 | 47% | 76,8% | 6.546 |
| Σλοβακία | 50 | 55% | 80,2% | 5.969 |
| Σλοβενία | 58 | 49% | 86,3% | 6.060 |
| Σουηδία | 87 | 12% | 83,0% | 7.378 |
| Ταϊλάνδη | 38 | 98% | 60,8% | 6.371 |
| Τζαμάικα | 38 | 71% | 66,8% | 5.374 |
| Τουρκία | 45 | 87% | 65,2% | 5.344 |
| Τουρκμενιστάν | 17 | 82% | 67,9% | 5.628 |
| Τσεχία | 51 | 28% | 86,6% | 6.290 |
| Φινλανδία | 89 | 31% | 81,5% | 7.406 |
| Χιλή | 73 | 73% | 74,6% | 6.587 |
| Χονγκ Κονγκ | 74 | 26% | 76,7% | 5.523 |
| Χώρα | Cor | Rel | Edu | Hap |
Rel: Θρησκευτικότητα βάσει δημοσκοπήσεων (2006-2011). Η δημοσκόπηση είχε το ερώτημα “Είναι σημαντική η θρησκεία στη ζωή σας;” Το παρόν ποσοστό είναι το 100% μείον το ποσοστό εκείνων που απάντησαν “Όχι”.
Edu: Επίπεδο παιδείας βάσει του Education Index 2013
Hap: Επίπεδο ευτυχίας βάσει του World Happiness Report 2013 (όσο μεγαλύτερο, τόσο καλύτερο)
Οι τέσσερις μεταβλητές επιτρέπουν έξι συνολικά συνδυασμούς μεταξύ τους για συσχετισμό και τα σχετικά διαγράμματα θα τα βρείτε παρακάτω, μετά τον πίνακα, αλλά εδώ θα βάλω ένα πινακάκι με τους διάφορους συντελεστές προσδιορισμού (R2) που προκύπτουν για τις καμπύλες τάσης (πολυωνυμικές 2 σημείων) και θα κάνω κι έναν σύντομο σχολιασμό.
| R2 | Cor | Rel | Edu | Hap |
| Cor | ||||
| Rel | 0,494 | |||
| Edu | 0,537 | 0,594 | ||
| Hap | 0,490 | 0,223 | 0,250 |
Όπως φαίνεται, αρκετά έντονος συσχετισμός εμφανίζεται μεταξύ Διαφθοράς και Θρησκευτικότητας, Παιδείας και Ευτυχίας καθώς μεταξύ Θρησκευτικότητας – Παιδείας.
Ειδικότερα:
Η διαφθορά και η θρησκευτικότητα (1) εμφανίζουν σημαντικό συσχετισμό 49,4%. Όσο περισσότερο θρησκευόμενοι είναι οι πολίτες ενός κράτους, τόσο περισσότερο διεφθαρμένους πολιτικούς ψηφίζουν (τουλάχιστον στις δημοκρατικές χώρες).
Ομοίως η διαφθορά με την Παιδεία (2) με συσχετισμό και πάλι 53,7%. Το ανώτερο μορφωτικό επίπεδο σχετίζεται δηλαδή με μικρότερα επίπεδα κρατικής διαθφοράς (αρκετά αναμενόμενο αποτέλεσμα).
Σημαντικός συσχετισμός εμφανίζεται και μεταξύ διαφθοράς και Δείκτη Ευτυχίας (6) 49%. Ως αναμενόμενο, στα πιο διεφθαρμένα κράτη οι πολίτες είναι λιγότερο ικανοποιημένοι με τη ζωή τους.
Εντελώς αναμενόμενος είναι και ο συσχετισμός μεταξύ Θρησκευτικότητας και Παιδείας (3) 59,4% (είναι ο ισχυρότερος συσχετισμός). Το ότι το αυξημένο μορφωτικό επίπεδο συσχετίζεται με μειωμένα επίπεδα θρησκευτικότητας σε ένα κράτος είναι κοινός τόπος στη Δυτική Ευρώπη.
Πολύ ενδιαφέροντες είναι όμως και οι πολύ αδύναμοι συσχετισμοί:
Μόλις 22,3% συσχετισμό εμφανίζει η θρησκευτικότητα και η Ευτυχία (5), κάτι αρκετά απροσδόκητο. Τουλάχιστον με αυτά τα στοιχεία δεν φαίνεται η αυξημένη θρησκευτικότητα να συνδέεται με αυξημένη ικανοποίηση με τη ζωή.
Τέλος, μονάχα 25% είναι συσχετισμός Παιδείας και Ευτυχίας (4), που είναι και αυτό εντελώς μη αναμενόμενο. Το διάγραμμα δείχνει βέβαια επιφανειακά την Ευτυχία να ανεβαίνει παράλληλα με την Παιδεία, αλλά ο συσχετισμός δεν είναι αρκετά έντονος.
Πώς μπορούμε τώρα να ερμηνεύσουμε τα αποτελέσματα αυτά; Τι να πω… μερικά με έπιασαν εντελώς απροετοίμαστο, ειδικά ο τόσο αδύναμος συσχετισμός Παιδείας και Ευτυχίας. Θα διακινδυνεύσω μια ερμηνεία:
Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο διευκολύνει την άνοδο διεφθαρμένων πολιτικών (η οποία μειώνει την ικανοποίηση που νιώθει ο πολίτης με τη ζωή τους) και ταυτόχρονα διευκολύνει την ήδη υπάρχουσα θρησκευτικότητα στην κοινωνία. Πάντως δεν φαίνεται η διαφθορά (και κατ’επέκταση η δυστυχία) να τροφοδοτεί αντίστροφα το θρησκευτικό συναίσθημα (τουλάχιστον όχι με συνέπεια παγκοσμίως)· οι συσχετισμοί δεν είναι τόσο έντονοι, νομίζω, για να πω κάτι τέτοιο.
Αυτά ισχύουν για το σύνολο των χωρών που συμπεριέλαβα. Ενδιαφέρον όμως έχει να δούμε πώς αλλάζουν οι συσχετισμοί σε υποσύνολα. Παρακάτω απομόνωσα τις χώρες που είναι κατά πλειοψηφία χριστιανικές και ισλαμικές. Οι 8 χώρες που περισσεύουν είναι βουδιστικές ή ινδουιστικές και είναι πολύ λίγες, νομίζω, για να βγουν συμπεράσματα.
Χριστιανικές Χώρες
Οι χριστιανικές χώρες είναι συνολικά 55 στον αριθμό (οι 22 ευρωπαϊκές). Παρακάτω φαίνεται πώς αλλάζει ο πίνακας συσχετισμών σε αυτό το υποσύνολο. Με κόκκινο σημειώνονται οι χαμηλότεροι συσχετισμοί και με πράσινο οι υψηλότεροι, ενώ με μαύρο αριθμοί που είναι πάνω-κάτω ίδιοι.
| R2 | Cor | Rel | Edu | Hap |
| Cor | ||||
| Rel | 0,622 | |||
| Edu | 0,602 | 0,706 | ||
| Hap | 0,540 | 0,271 | 0,240 |
Εδώ δεν αλλάζει κάτι ιδιαίτερα. Κάποιοι ήδη υψηλοί δείκτες ενισχύονται κι άλλο, με πιο σημαντικό τον συσχετισμό Θρησκευτικότητας και Παιδείας (9) που ανεβαίνει στο 70,6% (ο συσχετισμός είναι φυσικά αντίστροφος).
Ισλαμικές Χώρες
Οι ισλαμικές χώρες είναι μόνο 15, το οποίο θέτει τα αποτελέσματα εν αμφιβόλω.
| R2 | Cor | Rel | Edu | Hap |
| Cor | ||||
| Rel | 0,276 | |||
| Edu | 0,023 | 0,101 | ||
| Hap | 0,642 | 0,126 | 0,083 |
Εδώ σχεδόν όλοι οι συσχετισμοί εξανεμίζονται, μερικοί οριακά πάνω από το 0 (δηλαδή σχεδόν τυχαία διασπορά). Ο μόνος συσχετισμός που παραμένει και ενισχύεται σημαντικά στο 64,2% είναι ο συσχετισμός Ευτυχίας και Διαφθοράς. Είτε το μικρό δείγμα δεν αρκεί για να διαφανούν συσχετισμοί, είτε το Ισλάμ έχει πολύ αλλοπρόσαλλη επίδραση στις κοινωνίες των διαφόρων χωρών και δεν αποτελεί αξιόλογο χαρακτηριστικό κατηγοριοποίησης (πιθανώς το πρώτο).
Συμπερασματικά
Όπως ήδη ανέφερα, οι πιο ισχυροί συσχετισμοί (πάνω από 50%) εμφανίζονται μεταξύ του αυξημένου μορφωτικού επιπέδου και της χαμηλής θρησκευτικότητας (~60%) και μεταξύ του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου και της αυξημένης διαφθοράς σε πολιτικό επίπεδο (~54%). Και τα δυο αποτελέσματα είναι αναμενόμενα. Το πρώτο είναι γνωστό εδώ και χρόνια. Το δεύτερο προσωπικά το υποπτευόμουνα εδώ και πολύ καιρό και θεωρώ πως αποτελεί φαύλο κύκλο· το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο προωθεί διεφθαρμένους πολιτικούς, που, εν συνεχεία, έχουν συμφέρον να το κρατήσουν χαμηλό για να εκμεταλλεύονται ανετότερα τον πληθυσμό (το φαινόμενο αυτό το θεωρώ έναν από τους βασικούς λόγους που είμαστε εδώ που είμαστε σήμερα).
Έπειτα, λίγο κάτω από το 50% στέκουν οι συσχετισμοί υψηλής διαφθοράς και χαμηλού Δείκτη Ευτυχίας (απόλυτα αναμενόμενο) και υψηλής θρησκευτικότητας και υψηλής διαφθοράς. Είμαι της άποψης, όπως προανέφερα, πως αν η διαφθορά ανατροφοδοτούσε τη θρησκευτικότητα, το νούμερο αυτό θα ήταν υψηλότερο, οπότε, ως έχει το πράγμα, θεωρώ πως ο συσχετισμός αυτός προκύπτει ως άμεση παρενέργεια του συσχετισμού θρησκείας και μορφωτικού επιπέδου.
Πάντως δεν περίμενα ούτε να δω τόσο χαμηλό συσχετισμό μόρφωσης και ευτυχίας, ούτε θρησκείας και ευτυχίας (και τα δυο είναι γύρω στο 25%). Ενδιαφέρον και απρόσμενο αποτέλεσμα.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι, όπως ανέφερε και ο Damion στο δικό του άρθρο, είναι φανερό πως το θρησκευτικό συναίσθημα δεν αποτελεί ούτε αντίδοτο στην κρατική διαφθορά, ούτε λειτουργεί προστατευτικά από αυτήν. Οπότε οι φόβοι των Αμερικανών για τους άθεους πολιτικούς είναι μάλλον άτοπη.
On the way to Ithaca 
Εδώ πραγματικά μου έδωσες τα μυαλά στα χέρια! Από εδώ τα είχες, από εκεί τα είχες, πως τα κατάφερες να συσχετίσεις τη διαφθορά με τη θρησκευτικότητα, μέγα μυστήριο!
Δηλαδή, ένας άνθρωπος που πιστεύει και προσπαθεί να ακολουθεί το παράδειγμα του Χριστού, ψηφίζει διεφθαρμένους, δηλαδή ανθρώπους που έρχονται σε απόλυτη αντίθεση με αυτό που πιστεύει και ακολουθεί ως παράδειγμα;
(Πολύ παοκτσίδικη λογική βρε καρντάσι..κόψε κάτι, κόψε κάτι σε λέω.. 🙂 )
Εγώ τι να κάνω; Αυτά προκύπτουν από τα νούμερα. Για τις χριστιανικές χώρες ο συσχετισμός θρησκευτικότητας και διαφθοράς είναι στο 62,2%.
Πρέπει να μάθεις όμως να διαβάζεις σωστά τις στατιστικές και το πώς ορίζονται οι παράμετροι. Θρησκευόμενοι εδώ είναι αυτοί που στην ερώτηση “Είναι σημαντική η θρησκεία στη ζωή σας” δεν απάντησαν “όχι”. Δεν είναι αυτοί που είπαν “προσπαθώ να ακολουθώ το παράδειγμα του Χριστού”.
Αλλά και γενικώς το παράξενο πού το βρίσκεις; Λες και δεν ξέρεις πώς πάει το πράμα στην Ελλάδα; Πάει ο άλλος, κάνει τις μετάνοιες στην εκκλησία και μετά πάει και κάνει και μετάνοιες στο βουλευτή για να του διορίσει το παιδί. Σιγά την πρωτοτυπία.
“Υπάρχουν τριών ειδών ψέμματα: τα ψέμματα, τα καταραμένα ψέματα και η στατιστική”(Disraeli)
“Ως γνωστόν, με την στατιστική μπορείς να αποδείξεις οτιδήποτε. Δηλαδή τίποτε.” (horizonormal)
Η στατιστική είναι επικίνδυνη όταν 1) δεν ξέρεις να τη διαβάζεις και 2) όταν δεν ξέρεις με τι στοιχεία και ποια μέθοδο δημιουργήθηκε. Με το άρθρο εδώ είσαι εντελώς ασφαλής, εφόσον ξέρεις να διαβάζεις απλά γραφήματα. Δε σου έγραψα ένα ξερό αποτέλεσμα: Έχεις όλα τα στοιχεία και τις πηγές που χρειάζεσαι για να το επαληθεύσεις ή να προτείνεις καλύτερες πηγές και μεθοδολογία (και μιλάμε για απλούς συσχετισμούς 4 παραμέτρων).
Διαφορετικά μπορείς να επαναπαυθείς με κοινοτυπίες που τσουβαλιάζουν ολόκληρο κλάδο των Μαθηματικών, αφ’ης στιγμής δεν σου αρέσουν τα αποτελέσματα. Δεν θα χωλοσκάσω ιδιαιτέρως.
Στα email μου μου βγάζει τις γραμματοσειρές σου με ιερογλυφικά. Μήπως έχεις κανέναν υιό ή κάτι τέτοιο; Εδώ τα βλέπω κανονικά. Θα επανέλθω αργότερα καρντάσι.
Αυτό είναι συνήθως θέμα κωδικοποίησης. Δες αν είναι ο browser σου γυρισμένος σε γλώσσα UTF-8. Εκτός κι αν έκανε καμιά βλακεία η WordPress και χάλασε τη σούπα στα αυτοματοποιημένα μηνύματα.
Το είδα εντάξει είναι. (Ταυτόχρονα πλακώνομαι και με έναν α-σταυροφόρο στο δίκτυο και δεν πρόλαβα να το ξαναδώ. Μάλλον έτυχε.)
Λοιπόν στατιστική. Πράγματι μπορείς να φτιάξεις ερωτηματολόγια που να βγάζουν την ερμηνεία που θέλεις, ειδικά σε θέματα άποψης ή πίστης, ολόκληρο πάρτυ μπορείς να κάνεις εκεί, ακόμα και σε δημοσκοπικά θέματα προπαγάνδας (αυτό που κάνει δηλαδή σήμερα κάθε κόμμα που σέβεται τον εαυτό του). Μην δίνεις λοιπόν καθόλου βάση. Άσε που τώρα μπορεί κανείς να δηλώνει άθεος και την άλλη μέρα να κάνει τάματα (άνθρωποι είμαστε, όλα γίνονται σε αυτήν την μάταιη ζωή).
Το σχόλιό μου αφορούσε την κεντρική ιδέα του άρθρου, ότι δηλαδή υπάρχει ένας μέτριος συσχετισμός θρησκευτικότητας-διαφθοράς.
Πράγματι μπορείς να φτιάξεις ερωτηματολόγια που να βγάζουν την ερμηνεία που θέλεις…
Δεν αντιλέγω, για αυτό προσέχεις τι πηγές έχει μια στατιστική (μια σωστή μελέτη πάντα έχει και δείγμα του ερωτηματολογίου). Πάντως η στατιστική ανάλυση εδώ δεν προήλθε από ένα ερωτηματολόγιο που είχε σκοπό το συσχετισμό θρησκευτικότητας και διαφθοράς, οπότε προς τι το συνομωσιολογικό σχόλιο. Απλά πήγα σε ιστοσελίδες άσχετων διεθνών οργανισμών και άντλησα στοιχεία από στατιστικές έρευνες και τα χρησιμοποίησα για την εξαγωγή συσχετισμών. Η ανάλυση εδώ είναι εντελώς δική μου, δεν αντιγράφω τρίτου.
Το σχόλιό μου αφορούσε την κεντρική ιδέα του άρθρου, ότι δηλαδή υπάρχει ένας μέτριος συσχετισμός θρησκευτικότητας-διαφθοράς
Και, ναι, αυτό δεν αλλάζει. Με βάση τα στοιχεία αυτής της παγκόσμιας δημοσκόπησης Gallup για τη θρησκευτικότητα και της μελέτης της “Transparency International” για τη διαφθορά, υπάρχει μέτριος συσχετισμός μεταξύ του ποσοστού εκείνων που είπαν “όχι, η θρησκεία δεν είναι σημαντική για μένα” και της διαφοράς σε ένα κράτος. Αυτά τα δύο σετ δεδομένων συσχετίζονται κατ’αυτόν τον τρόπο. Τι να κάνουμε τώρα;
Επίσης θα ήθελα να σκεφτείς καλά, εσύ προσωπικά ως άτομο, αν θα αμφισβητούσες τόσο την ανάλυση αν έλεγε κάτι με το οποίο συμφωνούσες.
Θα σου απαντήσω.
Έχω παρακολουθήσει εκατοντάδες αναλύσεις στατιστικών δεδομένων και έχω κάνει και εγώ κάμποσες λόγω δουλειάς (οι οποίες όμως ήταν μέσα στα πολύ αυστηρά πλαίσια επιστημονικών μετρήσεων και όχι γενικόλογων απόψεων ή προτιμήσεων) μερικές από τις οποίες κυκλοφορούν ήδη δημοσιευμένες. Νομίζω επομένως ότι έχω μια σχετική ικανότητα να βλέπω και να κρίνω την οποιαδήποτε ανάλυση λίγο διαφορετικά απ’ ότι κάποιος ο οποίος δεν έχει ασχοληθεί ποτέ με το αντικείμενο επαγγελματικά.
Το πρώτο βασικό και τεράστιο πρόβλημα που κάνει διάτρητη μια τέτοια έρευνα, είναι το γεγονός ότι δεν αποκαλύπτει ποτέ άμεσα τον αντικειμενικό της στόχο εκ των προτέρων, αλλά μόνο εκ των υστέρων. Διαφορετικά θα απαντούσε ένας επιστήμονας να του έλεγε ένας άγνωστος “χαίρεται, είμαστε από τον σύλλογο αθέων Καλαμαριάς και θέλουμε να δείξουμε ότι οι επιστήμονες είναι άθεοι. Είστε άθεος;”, διαφορετικά αν του έλεγε “χαίρεται, είμαστε από το σύλλογο αθέων Καλαμαριάς και κάνουμε μια έρευνα για τους επιστήμονες και τη θρησκεία. Είστε θρήσκος; Μήπως είστε άθεος; Αγνωστικιστής;”, και διαφορετικά αν του έλεγε “χαίρεται, κάνουμε μια έρευνα για την θρησκευτικότητα και τα επαγγέλματα. Θρησκεύετε; Μήπως είστε άθεος; Αγνωστικιστής;”. Από κει και πέρα μπορεί ο κάθε αναλυτής να φτιάξει τη δική του ανάλυση και εύκολα να δώσει τα συμπεράσματα που επιθυμεί.
Το δεύτερο επίσης τεράστιο πρόβλημα, είναι ότι ένα δείγμα προτιμήσεων και απόψεψν δεν έχει επιστημονικά χαρακτηριστικά, διότι δεν είναι αμετάβλητο στο χρόνο. Οι ίδιοι άνθρωποι είναι πιθανόν (και αυτό ακριβώς συμβαίνει) να δώσουν διαφορετικές απαντήσεις μετά από μερικές ημέρες, εβδομάδες, χρόνια. Δεν έχεις δηλαδή την επαναληψιμότητα που κάνει αξιόπιστο το δείγμα, πόσο μάλλον επισφαλής και ανόητη είναι κάθε προσπάθεια εξαγωγής “επιστημονικών συμπερασμάτων” με βάση αυτό.
Αυτό που θα έλεγα λοιπόν κλείνοντας τα σχόλιά μου στο παρών θέμα, είναι πως πρέπει να θυμόμαστε πάντα, ότι οι “έρευνες” προτιμήσεων ή απόψεων μπορούν να ερμηνευτούν με διαφορετικό και συχνά αντιφατικό μεταξύ τους τρόπο. Και να έχουν όλες δίκιο!
Συγγνώμη, γενικές ανησυχίες περί στατιστικής αναφέρεις εδώ; Γιατί από αυτά που είπες δεν ισχύει ΤΙΠΟΤΕ για την εν λόγω ανάλυση.
Γενικώς πάντως, εννοείται ότι ΔΕΝ αποκαλύπτεις ποτέ τι στόχο έχεις με την έρευνα γιατί έτσι επηρεάζεις το δείγμα, γι’αυτό και προτίμησα μελέτη θρησκευτικότητας της Gallup, που είναι γενική εταιρεία δημοσκοπήσεων και δεν συνδέεται με συγκεκριμένο οργανισμό. Και δεύτερον, εννοείται πως κάθε δημοσκόπηση είναι στιγμιότυπο της δεδομένης χρονικής περιόδου που έγινε η έρευνα.
Τέλος πάντως, σημείωσέ τα αυτά που ανέφερες εδώ, να τα θυμάσαι αν δεις στο μέλλον καμιά στατιστική ανάλυση που δείχνει κάτι θετικό για το Χριστιανισμό. Μη σε πετύχω να χαίρεσαι, θα σ’τα τρίψω στη μούρη. 😉
Α, μην ανησυχείς, δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση.
Άλλωστε στο έγραψα από την αρχή: δεν πιστεύω και δεν παίρνω στα σοβαρά στατιστικές που αφορούν γενικόλογα θέματα πίστης και άποψης.