| Μία σειρά άρθρων του Joseph Hoffmann για τα προβλήματα του σύγχρονου μουσουλμανικού κόσμου και τον μαινόμενο ισλαμικό φονταμενταλισμό. Η άποψή του έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς έχει ζήσει και έχει διδάξει πολλά χρόνια σε πανεπιστήμια σε μουσουλμανικές χώρες. Το πρώτο άρθρο βρίσκεται εδώ, το δεύτερο εδώ και το τρίτο εδώ. |
10.01.2015 © Joseph Hoffmann
Ένας φίλος έγραψε στην τελευταία μου ανάρτηση για το ριζοσπαστικό Ισλάμ πως οι Μουσουλμάνοι φίλοι και γείτονές του στην Οξφόρδη δεν έχουν καμία σχέση με ό,τι βλέπει στην τηλεόραση. Είναι φιλήσυχοι, νομοταγείς και καλοί πολίτες του Βασιλείου.
Φυσικά και αυτό αληθεύει. Η Κυρία Σαλήμ είναι μια υπέροχη γυναίκα και ο γιος της ο Αχμέτ, ένα παιδί με λαμπερά μάτια, έχει το μέλλον μπροστά του και θα ξεκινήσει το γυμνάσιο του χρόνου. Τι θα μπορούσε να είναι πιο προφανές από το ότι το να την βάλουμε στην ίδια κατηγορία με πιο τοξικά παραδείγματα της πίστης της είναι πολύ κακόπιστο.
Μας βομβαρδίζουν αυτές τις μέρες πως πρέπει να θυμόμαστε ότι ο εχθρός δεν είναι το Ισλάμ, αλλά η τρομοκρατία με την ευρύτερη έννοια. Σωστό είναι αυτό, αλλά λιγότερο από ότι λέγεται, και περιμένω πως θα τα ακούσω που το είπα αυτό… ξανά.
Μετά την 11η Σεπτεμβρίου (ενώ τα μέλη της οικογένειας Μπιν Λάντεν το έσκαγαν από την Καλιφόρνια πίσω στη Σαουδική Αραβία) αρκετοί έλεγαν πως ο πόλεμος ενάντια στον “τρόμο” ή την “τρομοκρατία” στερείται νοήματος. Ο George Soros αποκάλεσε τη φράση “ψευδή μεταφορά”. Ο γλωσσολόγος George Lakoff είπε πως δεν μπορεί να υπάρχει πόλεμος ενάντια στον τρόμο μιας και είναι αφηρημένη έννοια. “Ο τρόμος δεν μπορεί να καταστραφεί με όπλα, ούτε να υπογράψει συνθήκη ειρήνης. Ένας πόλεμος ενάντια στον τρόμο δεν έχει τέλος.”
Ωστόσο φαινόταν προτιμότερο να πολεμήσουμε ενάντια σε κάτι που δεν μπορούσαμε να κερδίσουμε παρά να τσινίσουμε τα σκυλιά του πολέμου και να ταράξουμε 1,6 δισεκατομμύρια Μουσουλμάνους, μερικοί εκ των οποίων το ρίξανε στο χορό την 11η Σεπτεμβρίου, με την πιθανότητα να ξεκινήσει και επίσημα η μάχη των πολιτισμών.
Δυστυχώς ο πόλεμος ενάντια στον “τρόμο” ή το “ριζοσπαστικό Ισλάμ” (αυτό που οι φονταμενταλιστές απλά αποκαλούν “αληθινή πίστη” الإسلام الحقيقي) ή την Αλ Κάιντα και τους “συνεργάτες” της και τους εκπαιδευόμενους αποκεφαλίστες της παγκοσμίως, είναι αδιανόητος χωρίς το Ισλάμ. Αυτό είναι το ζήτημα.
Και αυτό είναι το πρόβλημα. Η βία που βλέπουμε στη Μέση Ανατολή, το Πακιστάν, τη Βόρειο Αφρική, τη Μαλαισία και την Ινδονησία δεν είναι ούτε ασώματη, ούτε αόριστη. Χωρίς το φιλολογικό, εκπαιδευτικό και κοινωνικό πλαίσιο του Ισλάμ σε αυτά τα μέρη του κόσμη -πλέον εισαχθέντα και στην Ευρώπη- η τρέχουσα κατάσταση είναι αδιανόητη.
Το ζήτημα δεν είναι αν ο Πακιστανός γείτονας πληρώνει το γαλατά ή του αρέσει η ψιλοκουβέντα στο φράχτη ενώ μαζεύει τη μπουγάδα. Το πρόβλημα με την ποσοτικοποίηση είναι μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ. Αν στατιστικά μπορούσε να δειχθεί πως το 75% των Μουσουλμάνων υποστήριζαν τη τζιχάντ ή το Ισλαμικό Κράτος, αυτό θα καθιστούμε το πρόβλημα περισσότερο ή λιγότερο ισλαμικό; Θα καθιστούσε την ατζέντα των τζιχαντιστών περισσότερο ή λιγότερο αξιολύπητη; Το να αναγνωρίσεις τη σχέση μεταξύ του Ισλάμ και της βίας δεν είναι το ίδιο με το να πεις πως όλοι οι Μουσουλμάνοι είναι βίαιοι ή ότι το Ισλάμ είναι μια εγγενώς βίαιη θρησκεία. Αλλά το να αποδεχθείς τη σχέση, νομίζω, πως είναι το πρώτο βήμα για να τακτοποιήσουμε το bait’ Ullah –τον οίκο του Θεού.
Η θρησκεία είναι ένα σύστημα πεποιθήσεων, πρακτικών και ηθικής που αναπτύσσεται εντός συγκεκριμένων ιστορικών πλαισίων. Το γεγονός ότι όλοι ζούμε συμπτωματικά στο 2015 δεν σημαίνει πως οι πεποιθήσεις, πρακτικές και ηθική είναι οι ίδιες. Δεν σημαίνει πως όλοι μοιραζόμαστε όλες τις εκφάνσεις της πίστης ή την ίδια ιστορία ή ότι όλες οι πεποιθήσεις αναπτύσσονται παράλληλα. Το αντίθετο. Το Ισλάμ φαίνεται να το ξέρει καλύτερα από τους φιλελεύθερους Χριστιανούς ή τον εκκοσμικευμένο Ιουδαϊσμό.
Η θρησκεία βοηθά στο σχηματισμό ενός πολιτισμού, αλλά ένας πολιτισμός πλάθει τη θρησκεία με έναν δυναμικό που δεν είναι πλήρως κατανοητός. Υπάρχουν οργανικές σχέσεις και ομοιότητες μεταξύ Ιουδαϊσμού και Χριστιανισμού και μεταξύ των πίστεων αυτών και του Ισλάμ. Αλλά οι πολιτισμικές δυνάμεις που έπλασαν τις θρησκείες είναι σημαντικά διαφορετικές και τα αποτελέσματα των ιδιαίτερων ιστοριών τους και της αλληλεπίδρασής τους με τον καιρό οδήγησε σε διαφορετικά αποτελέσματα. Τις έκανε να διαφέρουν περισσότερο από ό,τι μοιάζουν. Το πόσο έντονα πιστεύεις στο Θεό και το πόσο γνωρίζεις την ιστορία των θεών επηρεάζει την απάντησή σου στη δήλωση “Όλοι πιστεύουμε στον ίδιο Θεό”. Για κάποιον σαν εμένα, του οποίου η δουλειά είναι να μελετάει τη θρησκεία σε κοινωνικό πλαίσιο, η δήλωση αυτή είναι ψευδής.
Είναι ένα ρητό της εποχής μας να λέμε πως όλες οι θρησκείες είναι ίδιες. Αυτή η πεποίθηση -η οποία είναι παράλογη και βασίζεται στην άγνοια- είναι θετική για τις τρεις αβρααμικές θρησκείες αν λέμε πως διδάσκουν την ίδια αξιολάτρευτη αλήθεια για το Θεό και την ανθρώπινη συμπεριφορά. Στο στόμα των σκεπτικιστών και των αθέων από την άλλη, όπως εμφανίζεται στα έργα των “νέων άθεων” σημαίνει πως είναι χάσιμο χρόνο το να προσπαθούμε να ξεχωρίσουμε τις καλές από τις κακές θρησκείες αφού, κατά βάση, όλες οι θρησκείες είναι κακές -ή όποως έλεγε ο Christopher Hitcens, δηλητηριώδεις.
Είμαι εδώ και πολύ καιρό επιφυλακτικός για τον “διαθρησκευτική διάλογο” επειδή παραβασίζεται στην πρώτη θέση (οι θρησκείες είναι απλά διαφορετικοί δρόμοι για την ίδια λαμπρή αλήθεια) και αγνοεί τελείως τη δεύτερη (η θρησκεία χαζεύει).
Ο διαθρησκευτικός διάλογος -ο οποίος μας δίνει την αρχή πως η μάχη μας είναι με τον τρόμο κι όχι με τη θρησκεία- είναι απότοκο της εποχής των βιβλίων αυτο-βοήθειας, της εποχής όπου όλα είναι ρόδινα, κατά την οποία η ιστορία και η πραγματικότητα πετάχτηκαν από το παράθυρο αφήνοντας πίσω μόνο το άρωμα του θυμιάματος και των λουλουδιών.
Αλλά αν ο θρησκευτικός εξτρεμισμός μας δίδαξε κάτι είναι ότι δεν είναι όλα ρόδινα -ότι η εικόνα που έχουν κάποιοι για το Θεό είναι όχι απλά ελλιπής, αλλά απεχθής και ότι οι περισσότεροι που προσυπογράφουν μια τέτοια εικόνα και δρουν βάσει αυτής είναι Μουσουλμάνοι. Αυτό το άρωμα που μυρίζεις; Είναι το Αλέπο και ένα σχολείο θηλέων στο Σίντ που καίγεται, με τα πτώματα των βομβιστών αυτοκτονίας πού ψάλαν “αλλάχ ακμπάρ” και τώρα σιγοκαίγονται! Σε αυτό τον κόσμο ζούμε τώρα και αυτές οι εικόνες γεμίζουν τη ματιά μας.
Η εικόνα του Θεού της αγάπης, του ελέους, της δικαιοσύνης και της ειρήνης δεν ανήκει στους Χριστιανούς. Δεν υπάρχει λόγος που αυτή δεν μπορεί να είναι και περιγραφή του Αλλάχ. Μάλιστα η Κυρία Σαλήμ πιθανώς αυτό θεωρεί. Έχει αποστηθίσει και τα 99 ονόματα του Θεού και μπορεί να τα επαναλάβει απ’έξω κι ανακατωτά. Αλλά αυτό που πρέπει να γίνει είναι ότι αυτός ο θεός που προσπαθεί να παραστήσει πως είναι ο Θεός, ο θεός που προστάσσει τους ανθρώπους να σκοτώνουν τους ομοθρήσκους τους και να δολοφονούν παιδιά στα θρανία τους -αυτός ο θεός πρέπει να αποκηρυχθεί ως δαίμονας. Μόνο εντός του Ισλάμ μπορεί να συμβεί αυτή η μεταμόρφωση. Δεν μπορεί να επιβληθεί με μάχες: οι μάχες δεν έχουν θρησκευτικό αποτέλεσμα.
Το ότι η γειτόνισσα είναι νομοταγής, γενναιόδωρη, καλή μητέρα και καλή μαγείρισσα και το ότι όλες οι φιλενάδες της είναι σαν κι αυτή είναι κάτι το ευγενές. Αλλά το ότι ανήκει σε μια θρησκεία που έχει προβληματική θέση για τα δημοκρατικά ιδεώδη όπως η ελευθερία του λόγου, η ελευθερία επιλογής συντρόφου, το δικαίωμα στη μόρφωση και τη μετακίνηση είναι εξ ίσου αδιαμφισβήτητο.
Τα τελευταία 300 χρόνια έχουν γίνει επαναστάσεις στη Δύση για να εδραιωθούν ο διαχωρισμός εκκλησίας και κράτους, η ανωτερότητα του νόμου πάνω από το πάθος και οι βασικές ελευθερίες του ατόμου -ανδρών και γυναικών. Ως επί το πλείστον η Εκκλησία και η Συναγωγή ακολούθησαν αυτή την εκκοσμικευμένη επανερμηνεία της κοινωνικής μας ύπαρξης. Εν πολλοίς σε αυτούς οφειλότανε κιόλας. Αλλά είναι πολύ πιο δύσκολο για το Ισλάμ να ζήσει χαρωπά με όλα αυτά επειδή δεν έχει ακόμη περάσει τον ποταμό της εκκοσμίκευσης και θεωρεί πως στο τέλος της διαδικασίας υπάρχει μόνο ο θάνατός του.
Επιτρέψτε μου να γυρίσω στην αρχική μου δήλωση: Το ότι μοιραζόμαστε τον ίδιο χώρο στο 2015 δεν σημαίνει πως έχουμε τις ίδιες αξίες. Είναι γνωστόν πως τα παιδιά των μεταναστών τείνουν να θυμούνται αυτά που οι γονείς τους προσπάθησαν να ξεχάσουν ή να αγνοήσουν.
Χιλιάδες Μουσουλμάνοι ήρθαν στην Ευρώπη για ένα καλύτερο οικονομικό μέλλον ή να γλιτώσουν από το πολιτικό χάος της χώρας τους και βρήκαν μια κουλτούρα που ήταν εχθρική, συγκαταβατική ή αδιάφορη. Για αυτό εκατοντάδες νεαροί Μουσουλμάνοι επιστρέφουν στο Ισλαμικό “Κράτος” για να πολεμήσουν για την ελευθερία που νομίζουν πως τους εκλάπη. Άλλωστε η Δύση δεν έκλεψε την πατρίδα τους; Δεν έβαλε τις βρώμικες αρβύλες της στα ιερά της; Δεν έπλασε ψευδείς ελπίδες για τους πατεράδες τους και μετά απέτυχε να τους βρει δουλειά και να κερδίσουν την ευτυχία; Δεν τους επέβαλε τη γλώσσα, τις αξίες, την τεχνολογία, τα σεξουαλικά της ήθη -γλυκά σαν όπιο- και μετά είχε την απαίτηση να τα ξεσυνηθίσουν; Δύσκολο να νιώσεις πατριωτικά σε μια χώρα όπου μοιάζεις καταδικασμένος να ζεις σαν νέγρος και πολίτης βήτα κατηγορίας. Δεν νιώθουν όλοι έτσι, αλλά πολλοί ναι και αρκετοί που τα νιώθουν αυτά είναι πολύ ευγενικοί και δεν το λένε.
Η Δύση δεν τους καταλαβαίνει. Αλλά εξίσου αληθινό είναι ότι πέρα από τα τζην, την ραπ και τα iPhone, ούτε αυτοί καταλαβαίνουν τη Δύση. Το Ισλάμ, όπως διδάσκεται και εφαρμόζεται, είναι βασική πηγή αυτής της παρανόησης.
Δεν γίνονται βίαιοι επειδή έχουν κάποια ιδιαίτερη διάθεση να σκοτώσουν. Αυτό οφείλεται σε ένα είδος πορνογραφικού ιδεαλισμού που στηρίζεται από τη χείριστη ανάγνωση ενός αρχαίου βιβλίου, που ερμηνεύεται με τον χειρότερο τρόπο από θρησκευόμενους ειδήμονες, πολλοί εκ των οποίων είναι εικοσάρηδες και δεν έχουν ούτε τη μόρφωση, ούτε τα εφόδια για να διδάξουν ή να κηρύξουν φικ.
Δεν βοηθάμε το Ισλάμ όταν δεν το αφήνουμε να αναλάβει το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί. Του κάνουμε κακό όταν απλώνουμε το πέπλο του ιερού, του ανέγγιχτου γύρω του, το προστατεύουμε από την κριτική και τη σοβαρή συζήτηση με την επιβολή νόμων κατά της βλασφημίας και της συκοφαντίας.
Όταν ο Μωάμεθ προέλασε στη Μέκκα με την ομάδα των πιστών του, η λίθος Κααβά χρησιμοποιούνταν ως βωμός για παγανιστικά είδωλα, ιδιαίτερα την αλ-Λατ, την αλ-Ουζά και την Μανάτ, γνωστές και οι τρεις ως αλ-Γκαρανίκ (Θυγατέρες του Θεού) και τον Χουμπάλ, ένα θεό του γάμου. Κατέστρεψε τα είδωλα μπροστά στο πλήθος και αφιέρωσε ξανά τη λίθο στον Αλλάχ, αφού σύμφωνα με την παράδοση είχε κατασκευαστεί τον καιρό του Αβραάμ και του Ισμαήλ.
Αυτό που χρειάζεται απελπισμένα το Ισλάμ είναι η ριζοσπαστική ενέργεια για να καθαρθεί. Και για να γίνει αυτό θα χρειαστούν πολλοί Μουσουλμάνοι που είναι πρόθυμοι να δουν τους άνδρες της βίας ως αποστάτες και ειδωλολάτρες και να αφιερώσουν τους εαυτούς τους στη σοφία και την εγκράτεια.
Διαφορετικά ο Αχμέτ θα βρεθεί νεκρός σε ένα ξένο πεδίο μάχης αντί να προετοιμάζεται να σπουδάσει Ιατρική στο Κέιμπριτζ.
On the way to Ithaca 
Τα σχόλιά σας είναι ευπρόσδεκτα / Your comments are welcome