| Μία σειρά άρθρων του Joseph Hoffmann για τα προβλήματα του σύγχρονου μουσουλμανικού κόσμου και τον μαινόμενο ισλαμικό φονταμενταλισμό. Η άποψή του έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς έχει ζήσει και έχει διδάξει πολλά χρόνια σε πανεπιστήμια σε μουσουλμανικές χώρες. Το δεύτερο άρθρο θα βρίσκεται σε λίγες μέρες εδώ, το τρίτο εδώ και το τέταρτο εδώ. |
21.08.2014 © Joseph Hoffmann
Οι ημέρες που δικαιολογούσαμε τη θρησκευτική βία του Ισλάμ ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα των Δυτικών ενεργειών πέρασαν.
Για δύο δεκαετίες —από τότε που ο Οσάμα Μπιν Λάντεν έβγαλε φετφά κατά της Αμερικής το 1996 και το 1998– υπάρχει ένα λαϊκιστικό κίνημα εντός του Ισλάμ αποτελούμενο κυρίως (αλλά όχι αποκλειστικά) από νέους, έντονα ιδεολόγους που υπάρχουν και πέρα από τον αραβικό κόσμο και τροφοδοτούνται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η 11η Σεπτεμβρίου 2001 ήταν η πρώτη ριπή και η πρώτη επιτυχία του κινήματος αυτού.
Ήταν, όπως λένε, μια παραδειγματική στιγμή κατά την οποία οι ριζοσπάστες νόμισαν μέσα στην άγνοιά τους πως έπληξαν ανεπανόρθωτα τη Δυτική ψυχή. Οι φονταμενταλιστές Μουσουλμάνοι τώρα ψοφάνε για μια δεύτερη ευκαιρία και θα κάνουν οτιδήποτε για να το πετύχουν. Όπως οι πρόδρομοί τους που μηχανεύτηκαν τη χρήση επιβατικών αεροπλάνων ως βόμβες, πιστεύουν στο μαρτύριο και προσυπογράφουν ένα περίεργο (αλλά διόλου ασήμαντο) είδος ισλαμικής σκέψης που θεωρεί πως ο φόνος άλλων Μουσουλμάνων και απίστων είναι από τις σημαντικότερες επιδιώξεις της πίστης τους.
Το Ισλαμικό Κράτος δεν μπορεί να ηττηθεί στο πεδίο της μάχη γιατί δεν υπάρχει συμβατικό πεδίο μάχης. Δεν μπορεί να εξοντωθεί, να παραιτηθεί, να ελεγχθεί από τη “Δύση”. Δεν πρόκειται να λογικευτεί γιατί δεν θεωρεί ότι η λογική καθορίζει τις πράξεις της. Είναι θανάσιμο και, για να χρησιμοποιήσω κι εγώ τη λέξη που χρησιμοποιείται τη σήμερον ημέρα, κακόηθες.
Για να το πω απλά, δεν υπάρχει γιατρειά για αυτό το είδος Ισλάμ πέρα από το ίδιο το Ισλάμ, επειδή οι σκοποί του δεν είναι εξωγενείς των πεποιθήσεων και των πιστών. Είναι μέρος του σώματός αυτού. Είναι μια από τις πολλές γενετικές εξελίξεις που θα καθορίσουν την τελική μορφή του Ισλάμ.
Όλες οι θρησκείες εξελίσσουν αυτές τις “τελικές μορφές” που είναι ισοδύναμες με ένα είδος πολιτισμικής νάρκης. Κάποιες, όπως οι ρωμαϊκές μυστηριακές θρησκείες επιβίωσαν σε αυτή τη μορφή για λιγότερο από χίλια χρόνια. Άλλες, όπως ο Γνωστικισμός, για πολύ λιγότερο, μάλλον λόγω των κοινωνικών πρακτικών της και της περιορισμένης του δημοφιλίας. Βλέπουμε επίσημες αλλαγές στον Καθολικισμό, τον Ιουδαϊσμό και τον φιλελεύθερο Προτεσταντισμό, που αλλάζουν μέσα σε ένα πολιτισμικό καζάνι για περίπου 500 χρόνια για να επιτύχουν τις σημερινές τους μορφές.
Επίσης είμαστε μάρτυρες κάποιων πολύ ενδιαφέροντων και ανησυχητικών σημαδιών στο Ισλάμ τα οποία αναμφίβολα δείχνουν προς την πιθανότητα οπισθοδρόμησης και διάλυσης. Θεωρώ την αποσύνθεση του Ισλάμ (παρόμοια με ό,τι έγινε σε δεκαδες θρησκείες κατά τους αιώνες) πιθανό γεγονός, εκτός κι αν γίνει κάτι να ανακόψει την πορεία αυτή.
Όπως είπαν πριν από μισό αιώνα περίπου ο Peter Berger και ο H. Richard Niebuhr –ο ένας κοινωνιολόγος και ο άλλος θεολόγος– οι θρησκείες, ακόμα και όταν δεν ενσωματώνουν το επικρατόν κοινωνικό περιβάλλον, πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτό, τουλάχιστον παρέχοντας δημιουργική κριτική και εναλλακτικές αξίες. Αυτό ερμηνεύει ουσιαστικά την επιτυχημένη προσαρμογή του Καθολικισμού και ορισμένων προτεσταντικών ομολογιών. Το Ισλάμ, από την άλλη, έχει επιλέξει μια πιο επιθετική και αποκλειστική θέση η οποία μπορεί μόνο να οδηγήσει στην απώλεια επιρροής και την αποσύνθεσή του.
Για την ακρίβεια υπάρχουν αρκετά στοιχεία που δείχνουν πως η βία που βλέπουμε είναι μέρος αυτής της διαδικασίας, καθώς χιλιάδες μορφωμένα και πολλά υποσχόμενα μέλη εγκαταλείπουν το Ισλάμ και ο εκσυγχρονισμός αφήνει την πίστη σε εκείνους που είναι λιγότερο ικανοί να διαχειριστούν την αλλαγή και την επανερμηνεία της.
Οι Δυτικοί πρέπει να αναγνωρίσουμε πως έχουν υπάρξει αντίστοιχα κινήματα στις θρησκείες της Βίβλου, αλλά πρέπει να πάμε πολύ πίσω για να τις εντοπίσουμε. Οι δολοφόνοι και οι Σικάριοι και οι Καναΐμ του πρώτου αιώνα του Ιουδαϊσμού και οι ακόλουθοι του Μπαρ Κοχβά του δευτέρου αποτελούσαν θανάσιμες απειλές για τους Ρωμαίους στην Παλεστίνη (ένας απόηχος αυτών μπορεί να υπάρχει στο Ιω 18,10)
Μέλη του αναβαπτιστικού κινήματος απέρριπταν την κοσμική εξουσία και προσπάθησαν να εγκαθιδρύσουν μια θεοκρατία στο Μύνστερ τον 16ο αιώνα. Αυτές οι μακρινές ιστορικές περιπτώσεις –που δεν είναι ακριβώς ανάλογες— εξαλείφθηκαν με τη βία: την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ. (και τον αποκλεισμό της το 135 μ.Χ.) και τη σφαγή των Αναβαπτιστών από τα γερμανικά στρατεύματα το 1536. Και στις δυο περιπτώσεις η εξάλειψη βασιζόταν στη στρατιωτική δύναμη κι έναν περιχαρακωμένο εχθρό πρόθυμο να πολεμήσει μέχρις εσχάτων.
Αλλά δεν ζούμε ούτε στον 1ο, ούτε στον 16ο αιώνα. Και η επιρροή και η απήχηση του Ισλαμικού Κράτους είναι πολύ ευρύτερες από την απειλή των Εβραίων ή των προτεσταντών εξτρεμιστών.
Κατά πρώτον, η απήχηση έγγυται στην εξάπλωση του Ισλάμ που, δηλώνεται, πως αντιστοιχεί στα σχέδια του Μωάμεθ για τη θρησκεία του. Ασχέτως αν ο Προφήτης ουδέποτε έφυγε από την αραβική χερσόνησο, ούτε είχε γνώσεις για τον κόσμο που θα κατέληγε να κατακτήσει ο Μουσουλμανισμός, ούτε είχε φανταστεί στα πιο τρελά του όνειρα έναν νέο κόσμο που θα ανακαλυπτόταν 700 χρόνια μετά το θάνατό του —ή ακόμα πως κάποτε οι άνθρωποι θα πατούσαν σε ένα φεγγάρι που οι ακόλουθοί του πίστευαν πως μπορούσε να κόψει στα δύο.
Στη Δύση αυτό το λέμε συνήθως “τζιχαντισμό”, αλλά στο μυαλό των θιασωτών του -τα μέλη του και τους χειροκροτητές του- είναι κάτι πολύ περισσότερο.
Κι εδώ δεν υπάρχει αντιστοιχία σε άλλη θρησκεία. Ο Ιουδαϊσμός ήταν μια αποκλειστική και (ακόμα και για τους Ρωμαίους) εχθρική πίστη που το μόνο που ήθελε από τους γείτονες ήταν να την αφήσουν ήσυχη και μια άδεια για να χρησιμοποιεί την Ιερουσαλήμ ως εμπορικό κέντρο.
Κατά τη διάρκεια της εποχής που οι ιστορικοί αποκαλούν “Χριστιανοσύνη” —Μεσαίωνας και πρώιμη Αναγέννησης— ο Χριστιανισμός εφήρμοσε μια επιθετική ατζέντα συντήρησης των ενδιαφερόντων του, αλλά κατέρρευσε με τη Μεταρρύθμιση σε αντιμαχόμενα θρησκευτικά και μετά οικονομικά και πολιτικά φέουδα που δημιούργησαν εν τέλει τα κράτη-έθνη και τη νίκη της κοσμικής εξουσίας (το δικαστήριο) κατά της εκκλησιαστικής (τον κλήρο). Ο Χριστιανισμός αποδυναμώθηκε πολιτικά (σε κάποια μέρη νωρίτερα από άλλα) από τον 17ο αιώνα και μετά, σε τέτοιο βαθμό που οι αναφορές στην ισλαμική ρητορική για Σταυροφορίες (11ος αιώνας) είναι αναφορές σε γεγονότα που οι περισσότεροι Χριστιανοί αγνοούν και θεωρούν άσχετα με το σήμερα. Πόλεμοι που οι Μουσουλμάνοι θεωρούν ανοιχτούς ή εναρκτήριους λείπουν τελείως από τη μνήμη του μορφωμένου Δυτικού: απλά δεν υπάρχει το μιμίδιο.
Αλλά το τζιχαντιστικό Ισλάμ δεν έχει να κάνει άμεσα με το Χριστιανισμό ως Χριστιανισμό. Έχει να κάνει με αξίες οι οποίες αποδίδονται εσφαλμένα και άτσαλα στο Χριστιανισμό, την παρακμάζουσα Δύση, την ιμπεριαλιστική Αμερική, τον σύγχρονο πολιτισμό και οτιδήποτε έρχεται σε αντίθεση με τα διδάγματα του Προφήτη. Όπως και οι φετφά του Μπιν Λάντεν, μπορεί να χρησιμοποιήσει αναφορές στις Σταυροφορίες για να πει πως υπάρχουν “ανοιχτές υποθέσεις” μεταξύ Ισλάμ και της “Χριστιανικής Δύσης”. Αλλά δεν παρατήρησε πως η Δύση δεν είναι πλέον χριστιανική, πως υπάρχουν Μουσουλμάνοι που ζουν ευτυχείς στη Βρετανία, τη Γερμανία, την Αμερική και τη Γαλλία και πως ο πόλεμός της ενάντια στις σύγχρονες ιδέες, καινοτομίες και ανέσεις δεν είναι πόλεμος κατά της αμαρτίας και του Σατανά, αλλά πόλεμος ενάντια σε μια ζωντανή, ακμάζουσα κουλτούρα που διαρκώς αλλάζει.
Πάντως το γεγονός ότι το Ισλαμικό Κράτος βασίζεται στην άγνοια, τη φαντασία και τα λογικά σφάλματα δεν το καθιστά λιγότερο επικίνδυνο. Έχουμε πολλά παραδείγματα κινημάτων με εσφαλμένη βάση που έκαναν μεγάλη ζημιά σε ολόκληρους πληθυσμούς. Είναι μάλλον δύσκολο να βρούμε ένα γενοκτονικό κίνημα στην ιστορία που δεν βασιζόταν στην ιδέα ότι οι δράστες απλά καθάριζαν τον τόπο και βελτίωναν την κατάσταση για τους εκλεκτούς -τους αληθινούς πιστούς, τους φυλετικά ανώτερους, τους αγνούς.
Αυτό που καθιστά κάποια εκκαθαριστικά κινήματα πιο επικίνδυνα από άλλα είναι το γεγονός ότι κάποια είναι απομονωτικά και κάποια όχι. Ο Ναζισμός ήταν πρωτίστος κοσμικός και πανευρωπαϊκός. Παρέα του έκαναν εξ ανατολών οι Ιάπωνες σύμμαχοί του που είχαν ένα παρόμοιο ιδεώδες ασιατικής φυλετικής ανωτερότητας που ήθελαν να επιβάλουν στην Κίνα και τα νησιά του Ειρηνικού. Και τα δυο ήταν επεκτατικά και βίαια.
Πολλά θρησκευτικά κινήματα, από τον Ελληνιστικό Ιουδαϊσμό (μετά τον 2ο αι.μ.Χ.) μέχρι τους σύγχρονους Χουττερίτες και ομάδες όπως οι Αντβεντιστές του Τζεημστάουν υπήρξαν απομονωτικά, αν και όχι όλα πασιφιστικά (δείτε το σύγχρονο πολιτικό Ισραήλ). Ο πασιφισμός συχνά είναι στρατηγική και όχι αλτρουιστική θέση ενάντια στον πόλεμο: κάποιες θρησκευτικές ομάδες απλά δεν είχαν τα μέλη που χρειάζονταν για πόλεμο ασχέτως πόσο σίγουρες ήταν για τη θρησκευτική καθαρότητά τους και την ορθότητά τους. Δεκάδες μειονοτικές ημι-ισλαμικές σέκτες επιβίωσαν έτσι, από τους τους Ιρακινούς Μανδαίους μέχρι τους λεβαντίνους Δρούζους. Πράγματι, στον Ισλαμικό κόσμο αυτός ήταν και ο λόγος που οι εβραϊκές και χριστιανικές μειονότητες είχαν ορισμένα δικαιώματα κατά τον νόμο των ντίμι με αντάλλαγμα τη ζίζια, το χαράτσι, την ανώτερη φορολόγηση. Το Ισλαμικό Κράτος απέρριψε αυτή την αρχαία πρακτική προς όφελος των βίαιων εξισλαμισμών και τη δολοφονία των “αντιφρονούντων” Μουσουλμάνων, προτιμώντας την ωμή ερμηνεία επιλεγμένων τζιχαντιστικών στίχων από την καθιερωμένη πρακτική των μεταγενέστερων ισλαμικών κρατών. Ωστόσο αυτή η θέση βρίσκεται σε αντίθεση με την μέηνστρημ ισλαμική απαγόρευση της επιβολής του Ισλάμ εν γένει ή συγκεκριμένων μορφών του με τη βία.
Το ISIS, ως κίνημα, καθοδηγείται από την δειλή πεποίθηση στην ανωτερότητα του Ισλάμ σε συνδυασμό με την ξενόφοβη πεποίθηση ότι οι πιστοί των άλλων θρησκειών είναι υπάνθρωποι. Αυτή η πεποίθηση, αν ήταν απομονωμένη, ίσως και να ήταν σχετικά ακίνδυνη. Αλλά ως επεκτατική πεποίθηση, δεμένη με την ιδέα της Ούμα ή της παγκόσμιας ισλαμικής κοινότητας, είναι θανάσιμη. Υπάρχουν ελάχιστα κοινωνικά κινήματα, με εξαίρεση τον σταλινικό σοβιετικό κομμουνισμό, που επεδίωξαν τους στόχους τους τόσο συστηματικά με τη βία. Όπως όλα τα ολοκληρωτικά κινήματα έχει αυταπάτες μεγαλείου βασιζόμενες στην αποκλειστικότητα μιας μόνης, αλάνθαστης πηγής που είναι η ίδια υπεράνω ερμηνείας. Αντίθετα με τους Σιίτες, που βασίζονται κυρίως στην εξουσία ανώτερων θρησκευτικών διδασκάλων, δεν έχει ιδιαίτερη ανάγκη θρησκευτικής άποψης ή ειδικών πέρα από εκείνους που επιλέγουν να ακούν οι ηγέτες του -όλοι πληρωμένοι από τον ίδιο το “χαλίφη”.
Έχει μια ρομαντική άποψη, της αποκατάστασης μιας αγνής και αδιαίρετης ισλαμικής οικουμένης, η οποία δεν υπήρχε καν την εποχή του Προφήτη και των διαδόχων του. Βασίζεται στην αμορφωσιά των μελών της και την στρατηγική υπαναχώρηση των λιγότερο ριζοσπαστικών, αλλά φιλικών Σουνιτών παρατρεχάμενων στη Συρία και τώρα και στο Ιράκ. Κρατά επιλεκτικά και υποβαθμίζει το Κοράνι σε λίγους στίχους που είναι και η επίσημη φιλοσοφία του. Και τέλος, όπως όλοι οι θρησκευτικοί στρατοί, δικαιολογεί και τις χειρότερες μορφές βίας λέγοντας πως η εκδίκηση των στρατών και το χέρι του δήμιου καθοδηγείται από τη θέληση και την οργή του Αλλάχ.
Αυτές τις τερατώδεις εξελίξεις έχουμε να αντιμετωπίσουμε μετά τις γκάφες του Τζωρτζ Μπους μετά την 11/9 στο Ιράκ και τον αραβικό χειμώνα που ακολούθησε –ο οποίος ούτε που αντιλήφθηκε πως ο Μπασίρ Ασσάντ, ο Χόσνι Μουμπάρακ και ο Σαντάμ Χουσεΐν, όσο προβληματικοί και διεφθαρμένοι και να ήταν, ήταν ό,τι έστεκε ανάμεσα στους απλούς Μουσουλμάνους και τα μεγαλύτερα κακά που τώρα ξεχύνονται για να γεμίσουν τα κενά άρματα.
Οι ΗΠΑ με αφέλεια, αλλά συνέπεια, στήριξαν κάθε “δημοκρατικό” επαναστατικό κίνημα, λες και οι επιλογές ήταν μόνο μεταξύ Αποίκων και Βρετανών το 1776 και μετά ένιψαν τας χείρας τους όταν οι “δημοκρατίες” που προέκυψαν στο Ιράκ, το Αφγανιστάν, την Αίγυπτο και τη Λιβύη κάθε άλλο παρά σύγχρονες συνταγματικές δημοκρατίες δεν ήταν. Δεν είναι να απορεί κανείς που η ύπουλη, η μισητή, η ασήμαντη μορφή αμερικανικής δημοκρατίας προκαλεί γέλια στους πολεμιστές του Θεού, οι οποίοι έχουν πολύ στενότερο ορισμό του τι σημαίνει διακυβέρνηση.
Οι ΗΠΑ και οι απρόθυμοι σύμμαχοί τους τώρα καλούνται να εξευτελιστούν μετανοημένοι μπροστά σε ένα φρεσκο-αναζωογονημένο Ιράν, που θα μπορούσε να έχει προσφέρει σωφροσύνη, και μια Συρία που ήξερε τι γινόταν όταν οι ΗΠΑ συνέχιζε να φωνάζει για την εκδίωξη του Μπασίρ, ενώ οι αναίσθητοι γερουσιαστές -με το δίπολο Λίντσεϋ-Μακ Κέιν να φωνάζει δυνατότερα από όλους- καλούσαν σε “εξοπλισμό των μαχητών”. Τώρα έχουμε τουλάχιστον μια “ιδέα” του τι θα γινόταν αν ο Ομπάμα είχε εφαρμόσει τις συμβουλές αυτές.
Υπάρχει μόνο ένας τρόπος να αντιμετωπιστεί το Ισλαμικό Κράτος και αυτός είναι να εκσυγχρονιστεί το Ισλάμ. Έγραψα εδώ πως το σημαντικότερο πρόβλημα με το Ισλάμ σήμερα είναι η αμάθειά του: το γεγονός ότι εκατομμύρια έξυπνοι Μουσουλμάνοι είναι πρόθυμοι να ακούσουν αμόρφωτους και συχνά βίαιους ανθρώπους και μερικές φορές και να πολεμήσουν για αυτούς. Για μένα αυτή είναι η ανεξήγητη όψη του Ισλάμ -μια μαύρη τρύπα στο πνεύμα του. Ο Καθολικισμός και ιστορικά και ο Ιουδαϊσμός παρήγαν μορφωμένους δασκάλους και κληρικούς (στη δύση το “κληρικός” έγινε συνώνυμο του “γραμματιζούμενος”) που καθοδηγούσαν τους λιγότερο μορφωμένους λαϊκούς. Αλλά στο Ισλάμ οι μαθηματικοί, οι δικηγόροι, οι ποιητές και οι απόφοιτοι πανεπιστημίου καλούνται να υπακούν στις προειδοποιήσεις και τις δεισιδαιμονίες αμόρφωτων ιμάμηδων που δεν έχουν διαβάσει κανένα βιβλίο πέρα από το Κοράνι και δεν γνωρίζουν καμία πνευματική παράδοση πέρα από τη δική τους.
Το Ισλάμ χρειάζεται τη δική μεταρρύθμιση. Χρειάζεται το διαφωτισμό που παρείχαν κάποιοι από τους πρώιμους στοχαστές του —άνθρωποι όπως ο Ibn Sina και ο Ibn Rushd— πριν οι χαλίφηδες πνίξουν την πνευματική παράδοση με βρώμα και ευλάβεια. Δυστυχώς η τρέχουσα συγκυρία δεν μοιάζει ώριμη να παράξει μια τέτοια διαδικασία. Για το ότι δεν υπάρχουν σημαντικά πανεπιστήμια ή ερευνητικά κέντρα στον ισλαμικό κόσμο, το ίδιο το Ισλάμ είναι η αιτία.
Πάνω από όλα χρειάζεται αυτό που δεν έχει: μια εξουσιαστική δομή που να μπορεί να μιλήσει δυνατά και καθαρά όταν ομάδες όπως το ISIS απειλούν να υποβαθμίσουν και να υποσκάψουν την πίστη. Το Ισλάμ χρειάζεται ιμάμηδες και δασκάλους που να μπορούν να πουν χωρίς φόβο ότι το ISIS είναι διεφθαρμένο: ότι δεν υπάρχει θέση για αυτό στη θρησκεία -ούτε στις ερμηνευτικές σχολές, ούτε στις παραδόσεις, ούτε στις χαντίθ, ούτε στο ίδιο το Κοράνι. Είναι σαφές σημάδι του χάους της ισλαμικής θεολογίας όταν άνδρες χωρίς υπόβαθρο στην πίστη μπορούν να φοβίζουν διδασκάλους αποκαλώντας τις ερμηνείες τους αιρετικές και όταν καθηγητές πανεπιστημίου στα τμήματα Ισλαμικών Σπουδών έχουν να αντιμετωπίσουν φοιτητές που έχουν διαφθαρεί από το τελευταίο τζιχαντιστικό μπλογκ που τους προειδοποιεί για τις αιρέσεις των δασκάλων τους.
Μιλάω εκ πείρας. Έχω γνωρίσει τέτοιους φοιτητές. Έχω διδάξει σε τέτοιους φοιτητές. Τους έχω δει να τρέμουν υπό την “αρμοδιότητα” ισλαμιστών ιερωμένων σε Κορανικές Σπουδές και Φικ [=ισλαμικό δίκαιο]. Με έχουν προειδοποιήσει να μην πω τίποτα που θα ταράξει τους “μουσάτους” και αγνοώντας τις συμβουλές έχω επιβιώσει από δυο απειλές κατά της ζωής μου -η μία λίγο πριν ολοκληρώσει σχέδιο απαγωγής μου.
Αντί να επιτρέπουν στους αρχηγούς του ISIS να αποκαλούν τους πάντες αιρετικούς, πού είναι οι ηγετικές φωνές των Μουσουλμάνων που δηλώνουν πως η εποχή των χαλίφηδων τελείωσε; Ότι το Ισλάμ είναι μια πίστη, μια έκφραση πίστη στο Θεό και την εξουσία του και στον Προφήτη που έβαλε τέρμα στη βιαιότητα των φυλών και ο οποίος αποκάλεσε τον Αλλάχ παντελεήμονα και φιλεύσπλαχνο: “Όποιος σκοτώνει κάποιον [άδικα]… είναι να σκοτώνει όλο τον κόσμο. Και όποιος σώζει μια ζωή είναι να σώζει όλο τον κόσμο” (Κοράνι 5,32). Δεν είναι αναγκαίο να επαναλαμβάνουμε το τσιτάτο “Ισλάμ σημαίνει ειρήνη” όταν κανείς θεατής δεν πείθεται. Θα αρκούσε το Ισλάμ να στηρίξει τη μάθηση, την ανακάλυψη, τη λογοτεχνία, την επιστημονική πρόοδο και τη δικαιοσύνη όπως ορίζονται στα σημερινά πλαίσια, όχι στη μεσαιωνική δικονομία.
Μέχρι να ακουστούν αυτές οι φωνές ή μέχρι να δημιουργηθούν, το ISIS θα νικά και το Ισλάμ θα παραδίδεται άνευ όρων.
Τα σχόλιά σας είναι ευπρόσδεκτα / Your comments are welcome