[Ydw] Ανθρώπινο κακό και μπουρδουκλωμένη σκέψη

Με την ανάρτηση αυτή ολοκληρώνεται το υλικό που είχα προγραμματίσει να μεταφράσω από το έργο του Eliezer Yudkowsky. Τουλάχιστον όσον αφορά αλυσίδες αναρτήσεων με κοινή θεματολογία.

Human Evil and Muddled Thinking 13.09.2007 © Eliezer Yudkowsky Άρθρο της σειράς: “Η πολιτική σκοτώνει το μυαλό” « Προηγούμενο

Ευρετήριο κειμένων του Eliezer Yudkowsky

Ο George Orwell είδε ιδίοις όμμασι την κάθοδο του πολιτισμένου κόσμου στην απολυταρχία, τη μετατροπή ή τη διαφθορά της μίας χώρας μετά την άλλη, τη μπότα να ποδοπατά το ανθρώπινο πρόσωπο, για πάντα, και ήξερε πως θα ήταν για πάντα. Γεννηθήκατε πολύ αργά για να θυμάστε μια περίοδο όπου η άνοδος της απολυταρχίας έμοιαζε ασταμάτητη, όταν η μία χώρα μετά την άλλη υπέκυπτε με μυστικές αστυνομίες και χτυπήματα στην πόρτα το βράδυ, ενώ οι καθηγητές στα ελεύθερα πανεπιστήμια χαιρέτιζαν τις εκκαθαρίσεις της Σοβιετικής Ένωσης ως πρόοδο. Σας φαίνεται ξένο σαν επιστημονική φαντασία. Είναι δύσκολο να λάβετε σοβαρά υπ’όψιν. Επειδή στο δικό σας κόσμο το Τείχος του Βερολίνου έπεσε. Και αν το όνομα του Orwell δεν είναι χαραγμένο σε μια από τις πέτρες του, θα έπρεπε.

Ο Orwell είδε το πεπρωμένο του ανθρώπινου είδους και προσπάθησε σοβαρά να το εκτροχιάσει. Το όπλο του Orwell ήταν η ξεκάθαρη γραφή. Ο Orwell ήξερε πως η μπουρδουκλωμένη γλώσσα σημαίνει μπουρδουκλωμένη σκέψη. Ήξερε πως το ανθρώπινο κακό και η μπουρδουκλωμένη σκέψη πάνε μαζί σας δύο κλάδους DNA:

Στον καιρό μας ο πολιτικός λόγος και η πολιτική γραφή έχουν σαν στόχο να υπερασπιστούν τα αδιανόητα. Πράγματα όπως η συνέχιση της βρετανικής κυριαρχίας στην Ινδία, οι ρωσικές εκκαθαρίσεις και τις εξορίες, η ρίψη της ατομικής βόμβας στην Ιαπωνία μπορούν να στηριχτούν, αλλά μόνο με επιχειρήματα που είναι πολύ ωμά για τον περισσότερο κόσμο και που δεν ευθυγραμμίζονται με τους υποτιθέμενους στόχους των πολιτικών κομμάτων. Οπότε η πολιτική γλώσσα αποτελείται ως επί το πλείστον από ευφημισμούς, κυκλική σκέψη και ένα νέφος από γενικότητες. Ανυπεράσπιστα χωριά βομβαρδίζονται από αέρος, οι κάτοικοι εκδιώκονται στο δάσος, τα ζωντανά σκωτόνονται με μυδραλιοβόλο, οι καλύβες καίγονται με εμπρηστικές σφαίρες: αυτό ονομάζεται καταστολή…

Ο Orwell ήταν σαφής για το ποιος ήταν ο στόχος αυτής της σαφήνειας:

Αν απλοποιήσεις τα Αγγλικά σου, απελευθερώνεσαι από τις χειρότερες ανοησίες της ορθοδοξίας. Δεν μπορείς να μιλήσεις σε καμία από τις αναγκαίες διαλέκτους και αν πεις κάτι βλακώδες, η βλακεία του θα είναι προφανής ακόμα και σε σένα.

Η καρδιά της ιστοσελίδας μου “Overcoming Bias” είναι αυτή: να καταστεί η βλακεία μας εμφανής.

Το κακό παραμονεύει, κρυμμένο μέσα στις ανήλιαγες γωνίες του μυαλού. Κοιτάμε με καθαρό μυαλό την ιστορία και θρηνούμε ότανθυμόμαστε τους σχεδιασμένους λιμούς του Στάλιν και του Μάο που σκότωσαν δεκάδες εκατομμύρια. Αυτά τα ονομάζουμε “κακό” επειδή είναι εσκεμμένη πρόκληση πόνου και θανάτου σε αθώους ανθρώπους. Το ονομάζουμε “κακό” λόγω της αποστροφής που νιώθουμε όταν το βλέπουμε με την καθαρότητα της ιστορίας. Για να μπορέσουν αυτοί που προκαλούν το κακό να αποφύγουν αυτή τη φυσική αντίδραση, αυτή η αποστροφή πρέπει να μείνει κοιμισμένη. Η καθαρότητα πρέπει να αποφευχθεί με κάθε κόστος. Όπως οι άνθρωποι που βλέπουν καθαρά τείνουν να αντιτίθενται στο κακό, το ανθρώπινο κακό, όπου υπάρχει, προσπαθεί να μπουρδουκλώσει τα πράγματα.

Το 1984 το τονίζει αυτό: Οι υπέρτατοι κακοί του Orwell είναι αυτοί που κόβουν και ρετουσάρουν τις φωτογραφίες (όπως γινόταν και στην πραγματικότητα στην Σοβιετική Ένωση). Στην κορυφή αυτού του σκότους, στο Υπουργείο Αγάπης, ο O’Brien βασανίζει τον Winston με σκοπό να τον κάνει να παραδεχθεί πως 2 συν 2 ίσον 5:

—Θυμάσαι, συνέχισε, να γράφεις στο ημερολόγιό σου ‘Ελευθερία είναι η ελευθερία να λες πως 2 συν 2 ίσον 4’;

—Ναι, είπε ο Winston.

Ο O’Brien σήκωσε το αριστερό του χέρι με τη ράχη προς τον Winston, με τον αντίχειρα κρυμμένο και τα τέσσερα δάκτυλα απλωμένα.

—Πόσα δάκτυλα σου δείχνω, Winston;

—Τέσσερα.

—Και αν το κόμμα λέει πως δεν είναι τέσσερα, αλλά πέντε;

—Τέσσερα.

Η λέξη τέλειωσε με μια κραυγή πόνου. Η βελόνα στο καντράν είχε τιναχτεί στο 55. Ιδρώτας ανάβλησε σε όλο το κορμί του Winston. Ο αέρας μπήκε βίαια στα πνευμόνια του και ξαναβγληκε με πνιχτά μουγκρητά που ούτα τα σφαλισμένα του δόντια δεν μπορούσαν να σταματήσουν. Ο O’Brien τον κοίταζε με τα τέσσερα δάχτυλα ακόμη σηκωμένα. Τράβηκε πίσω το μοχλό. Αυτή τη φορά ο πόνος μειώθηκε ελαφρά.

Διαρκώς μένω έκθαμβος με προφανώς ευφυείς ανθρώπους, όπως ο συνάδελφος του Robin, Tyler Cowen, που δεν θεωρούν σημαντικό το να υπερνικάμε τις λογικές μας προκαταλήψεις. Άλλωστε μιλάμε για το δικό μας μυαλό. Την δική σας ανθρώπινη ευφυΐα. Σας διακρίνει από τους πιθήκους. Έχτισε αυτόν τον κόσμο. Δεν νομίζετε πως είναι σημαντικό το πώς δουλεύει το μυαλό; Δεν νομίζετε πως οι δυσλειτουργίες του είναι σημαντικές; Νομίζετε πως η Ιερά Εξέταση θα βασάνιζε μάγισσες, αν αποτελούνταν από εξιδανικευμένους μπεϋζιανούς;

Ο Tyler Cowen προφανώς πιστεύει πως η υπερκέραση των γνωστικών μας προκαταλήψεων είναι το ίδιο προκατειλημμένη με την προκατάληψη: “Θεωρώ πως το ιστολόγιο του Robin αποτελεί παραδειγματική προκατάληψη και πως δείχνει ότι η προκατάληψη μπορεί να είναι χρήσιμη.” Ευελπιστώe πως αυτό είναι απλά το αποτέλεσμα υπερβολικά αφηρημένης σκέψης σε συνδυασμό με την προσπάθεια ευφυολογήματος. Μήπως ο Tyler σοβαρά νομίζει πως αδυναμία κατανόησης μεγέθους για την ανθρώπινη ζωή είναι το ίδιο σημαντικό όταν προσπαθείς να κάνεις σχέδια με σκοπό να σώσεις πραγματικά όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους;

Ο Orwell αναγκάστηκε με αντιμετωπίσει μια αντίστοιχη τάση: ότι το να παραδεχθείς ότι υπάρχουν διαφοροποιήσεις είναι νεανική αφέλεια:

Ο Stuart Chase και κάποιοι άλλοι έχουν φτάσει κοντά στο να ισχυριστούν πως όλες οι αφηρημένες έννοιες στερούνται νοήματος και το έχουν χρησιμοποιήσει αυτό για να στηρίξουν ένα είδος πολιτικού εφησυχασμού. Αν δεν ξέρεις τι είναι ο Φασισμός, πώς μπορείς να τον αντιπαλέψεις;

Ίσως το η υπερκέραση των προκαταλήψεών μας δεν ακούγεται επαρκώς εντυπωσιακή. Ίσως είναι δυσκολότερο να ενθουσιαστείς, αν δεν υπάρχει κάποιο σαφές κακό για να αντιμετωπίσεις. Οπότε ας είμαστε απολύτως σαφείς πως όπου υπάρχει ανθρώπινο κακό στον κόσμο, υπάρχει σκληρότητα και βασανιστήρια και εσκεμμένες δολοφονίες και προκαταλήψεις που τα σκεπάζουν όλα. Όταν άνθρωποι με καθαρό βλέμμα αντιμάχονται τέτοιες προκαταλήψεις, το συγκεκαλυμμένο κακό αντεπιτίθεται. Η αλήθεια έχει εχθρούς. Αν το “Overcoming Bias” ήταν επιφυλλίδα στην παλιά Σοβιετική Ένωση, κάθε συγγραφέας και σχολιαστής εδώ του ιστολογίου θα είχε σταλεί στα γκούλαγκ.

Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, κάθε μεγάλο βήμα μπροστά οφειλόταν σε μια νέα καθαρότητα σκέψης. Με εξαίρεση κάποιες φυσικές καταστροφές, κάθε μεγάλη οδύνη είχε σαν αιτία την ηλιθιότητα. Ο τελευταίος μας εχθρός είναι ο εαυτός μας. Βρισκόμαστε σε πόλεμο και εμείς είμαστε οι στρατιώτες.

Advertisement