10 βιβλία

Λίγο πριν τα Χριστούγεννα ο φίλτατος Δράκος του Σρέντιγκερ με ταγκάρισε σε ένα φατσοβιβλιακό παιχνιδάκι (ίσως να το παίξατε κι εσείς) όπου γράφεις τα 10 βιβλία που θεωρείς πως σε σημάδεψαν ως άνθρωπο. Έβαλα τις απαντήσεις μου στον τοίχο του, αλλά ένας τοίχος στο Facebook δεν είναι και το καλύτερο μέρος για να αναπτύξεις το τί θεωρείς πως συνεισέφεραν αυτά τα βιβλία στο άτομο που είσαι σήμερα.

Η ανάρτηση αυτή έχει σκοπό, πρώτον, να βάλει τη λίστα σε ένα πιο μόνιμο μέρος, ώστε να είμαι σε θέση μετά από χρόνια να δω αν έχω αναθεωρήσει, και δεύτερον, να γράψω λίγα παραπάνω για το κάθε βιβλίο. Τα βιβλία είναι σε τυχαία σειρά, όπως τα έβλεπα στη βιβλιοθήκη μου και όπου μπόρεσα βρήκα εξώφυλλα από τις εκδόσεις που έχω.

Allons-y!

 

---

 

Carl Sagan
Στοιχειωμένος Κόσμος

Ίσως το σπουδαιότερο βιβλίο περί ορθολογισμού και κριτικής σκέψης, το οποίο και απορρόφησα ενώ ήμουν Χριστιανός ακόμη. Σχεδόν σίγουρα το βιβλίο αυτό ΔΕΝ σηματοδότησε την έναρξη της αναζήτησής μου, καθώς είχα ξεκινήσει χρόνια νωρίτερα με την ανάγνωση βιβλίων θεολογίας, αλλά σίγουρα μου έδωσε πολύτιμα εργαλεία σκέψης. Ίσως το σημαντικότερο έργο του Carl Sagan, σημαντικότερο και από τη σειρά “Cosmos” με την οποία έγινε γνωστός.

Αν δεν το έχεις διαβάσει, τράβα και πάρτο ΤΩΡΑ! Άθεος που δεν κατέχει από τις αρχές του σκεπτικισμού είναι σαν Χριστιανός “πάω εκκλησία μόνο στην Ανάσταση”. Εναλλακτικά μπορείς να διαβάζεις και Yudkowsky, αλλά και λίγη στερεά τροφή υπό μορφή χαρτοπολτού δεν κάνει κακό, μια στο τόσο.

 

Friedrich Nietzsche
Τάδε έφη Ζαρατούστρας

Το γνωστότερο, ωραιότερο, πιο δυσνόητο και πυκνογραμμένο βιβλίο του Νίτσε. Επίσης το μοναδικό βιβλίο φιλοσοφίας που έχει και soundtrack! Μετά από πολλαπλές αναγνώσεις έχω πειστεί πως αν κάποιος πει πως καταλαβαίνει 100% τι λέει ο Νίτσε στο βιβλίο αυτό, απλά ψεύδεται. Είναι σχεδόν αδύνατο να καταλάβεις πού ο Νίτσε σοβαρολογεί, πού αστειεύεται και πού αυτοσαρκάζεται. Ασχέτως, ο κάθε αναγνώστης θα βρει ένα σημείο που θα τον εκφράζει εξόχως.

Προσωπικά μου αρέσει πολύ το “Τραγούδι του Τάφου”, αλλά το σημείο στο οποίο γυρίζω κάθε λίγο θέλει τον Ζαρατούστρα να συλλογάται: “Μα καλά; Δεν έμαθε [ο γέρος που συνάντησε κατεβαίνοντας μετά από χρόνια απομόνωσης στο βουνό] πως ο Θεός πέθανε; […] Πέθανε ο Θεός. Τον έφαγε η έγνοια του για τους ανθρώπους”. (από μνήμης).

 

Νίκος Καζαντζάκης
Ασκητική

Βιβλίο επηρεασμένο από τον Νίτσε, το βιβλίο αυτό με υπότιτλο “Οι Σωτήρες του Θεού” είναι πολύ πιο βατό από τον Ζαρατούστρα, αλλά εξίσου δύσκολο, αν δεν είσαι πρόθυμος να αναλογιστείς φιλοσοφικές έννοιες με τις οποίες δεν είσαι εξοικειωμένος. Πάντως η γνώση φιλοσοφίας δεν είναι απαραίτητη. Είναι επίσης και αυτό ευχάριστα γραμμένο σε ένα μείγμα λογοτεχνίας και φιλοσοφικής πρόζας και είναι ιδιαίτερα σύντομο. Πιάνω τον εαυτό αρκετά συχνά να το ξεφυλλίζει. Η δε έκδοση του ’70 που είχε αγοράσει ο πατέρας μου είναι και οσφρητική απόλαυση (λατρεύω τη μυρωδιά του τυπωμένου χαρτιού).

Τη φράση που προανέφερα στον Νίτσε, έρχεται και συμπληρώνει ο κεφαλαιογράμματος επίλογος της “Ασκητικής”. Επίσης είναι προφανές πως οι παπάδες που θέλανε να αφορίσουν τον Καζαντζάκη δεν είχαν διαβάσει το βιβλίο αυτό ή είδαν να μιλάει για “Θεό Ακρίτα” στο τέλος και μπερδεύτηκαν. Αν το είχαν καταλάβει, θα λυσσάγανε για αυτό το βιβλίο, όχι για τον “Τελευταίο Πειρασμό”. Ή ίσως θα θεώρησαν τον “Τελευταίο Πειρασμό” πιο επικίνδυνο ως πιο ευνόητο.

 

J.R.R. Tolkien
Ο άρχοντας των δαχτυλιδιών

Εφηβικό ανάγνωσμα, το οποίο ξαναδιάβασα στα Αγγλικά όταν άρχισαν να βγαίνουν οι ταινίες. Έκτοτε, έμαθα να εκτιμώ όχι μόνο τον εκτεταμένο κόσμο που έπλασε ο Τόλκιν και στα υπόλοιπα σχετικά βιβλία, αλλά και τη λεπτομέρεια την οποία έβαλε μέσα σε αυτά· ειδικά τις γλώσσες που έπλασε για τους χαρακτήρες του. Επιπλέον έβαλε τις βάσεις για τη σύγχρονη ηρωική φαντασία καθώς και τα σύγχρονα παιχνίδια ρόλων. (Ravenloft FTW!) Επίσης ήταν και η μεγαλύτερη σε όγκο ιστορία που είχα διαβάσει μέχρι εκείνη τη στιγμή.

 

H.P. Lovecraft
Άπαντα

Ό,τι και να πω για τον Lovecraft θα είναι λίγο. Είναι ο μοναδικός συγγραφέας που με έκανε ποτέ να κοιτάζω πίσω μου ενώ τον διάβαζα και να με κάνει να ανατριχιάζω με το παραμικρό (Stephen King, φάε σκόνη).

Με εξαίρεση τα πρώτα του έργα, που η γλώσσα προδίδει λίγο την ηλικία, τα πιο ώριμα έργα του είναι διαχρονικά με όλη την σημασία της λέξεως. Τα διαβάζεις και θα μπορούσαν να είχαν γραφτεί πέρυσι. Αν δεν τον γνωρίζεις, πάντως, σίγουρα δεν πάει το μυαλό σου πως ο κύριος όγκος του έργου του κοντεύει να κλείσει αιώνα. Ο δε τρόπος με τον οποίο μεταχειρίζεται επίθετα και μετοχές είναι απλά αξεπέραστος μέχρι σήμερα (ακόμη και από τον φίλο του August Derleth, ο οποίος ερμήνευσε -ατυχώς για μένα- τη Μυθολογία Κθούλου με πιο μανιχαϊστικούς όρους).

Η γνωριμία μου με τις ιδέες του Benjamin Cain με έκανε να εκτιμήσω τη λογοτεχνία του Lovcraft ακόμη περισσότερο (και αν δεν έπεφτα στο όνομά του Lovecraft στο ιστολόγιό του, ίσως να μην έμενα αρκετά για να διαβάσω πέρα από την κριτική του για την “Αθεια+”

Η ατάκα που ακόμη και τώρα με κάνει να ανατριχιάζω ελαφρά: “That is not dead which can eternal lie, And with strange aeons even death may die.”

 

Κυριάκος Μαρκίδης
Το Όρος της Σιωπής

Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ανάγνωσμα για την Ορθόδοξη πνευματικότητα, όπως την είδε ο συγγραφέας μέσα από τα ταξίδια του σε Άγιο Όρος και μονές της Κύπρου. Το βιβλίο το διάβασα ως Χριστιανός και με επηρέασε αρκετά (σε σημείο να αναλογίζομαι σοβαρά τη μοναχική ζωή -αποκάλυψις!!-). Προφανώς αυτό δεν φτούρισε, αλλά το βιβλίο εξακολουθώ να το ξεφυλλίζω μια στο τόσο ακόμα και τώρα.

Γιατί; Γιατί, πρώτον, παρέχει μια ενδιαφέρουσα ματιά στο πώς βιώνεται η πνευματικότητα από τους μοναχούς (και υπό το πρίσμα της δημοφιλίας, συν τοις άλλοις), αλλά και το πώς γίνεται αυτή αντιληπτή όταν περνά στον μέσο πιστό. Επιπλέον η γραφή του Μαρκίδη είναι επαρκώς έντεχνη για να κρατήσει τον αναγνώστη (όποιος έχει διαβάσει κάποιο από τα άπειρα άθλια βιβλία για τον Παϊσιο, καταλαβαίνει τι θέλω να πω).

Το συνιστώ σε όποιον ενδιαφέρεται για τον Ορθόδοξο μοναχισμό και τους πρωταγωνιστές του και σε όποιον θέλει να εμβαθύνει περισσότερο στην ορθόδοξη χριστιανική ψυχοσύνθεση (από την εξ Αμερικής φονταμενταλιστική και προτεσταντική γκόσαμε· φτάνει, δεν μας χρειάζεται άλλο). Προσωπικά θεώρησα το βιβλίο αρκετά καλό για να το πάρω και ως δώρο σε φίλο συνάθεο.

 

Λόρδος Dunsany
Οι Μυστικές Ιστορίες των Θεών

Πνευματικός πρόγονος του Τόλκιν, ο Edward John Moreton Drax Plunkett (γνωστός ως “Λόρδος του Ντάνσανυ”, για προφανείς λόγους) υπήρξε πρωτοπόρος στην φανταστική λογοτεχνία των αρχών του αιώνα. Το συγκεκριμένο βιβλίο (ειδικά το πρώτο μέρος) θα μπορούσε κάλλιστα να ξεγελάσει κάποιον λιγότερο ενήμερο ότι είναι πραγματική μυθολογία κάποιου υπαρκτού λαού της Γης. Μια σημαντική υπενθύμιση της λογοτεχνικής σημασίας της Βίβλου και της επίδρασής της στην παγκόσμια λογοτεχνία. Οι Θεοί της Πεγκάνα διαβάζονται μονορούφι (έτσι το διάβασα όταν ήμουν στο Πανεπιστήμιο και μάλιστα σε φιλικό σπίτι, την ίδια μέρα που το πήρα).

 

D. S. Hutchinson
Επίκουρος

Ώριμο ανάγνωσμα των μετα-ντεϊστικών μου αναζητήσεων, η επικούρεια φιλοσοφία είναι ιδιαίτερη, αν μη τι άλλο, επειδή κυνηγήθηκε και συκοφαντήθηκε πολύ από τους Χριστιανούς, σε σημείο ο επικουριανισμός να έχει γίνει συνώνυμος της ασωτείας και λαιμαργίας, αν και πρεσβεύει τα εντελώς αντίθετα. Επί του παρόντος επεξεργάζομαι έναν συγκερασμό της επικούρειας φιλοσοφίας και του ΣυμπαντικούΚκοσμικισμού, αν και δεν ξέρω πότε θα είμαι σε θέση να παρουσιάσω κάτι απτό πέρα από τις σκόρπιες σκέψεις μου. Εν πάσι περιπτώσει, η Τετραφάρμακος (και η ανάπτυξή της πέρα από το τετράστιχο) ήταν εντυπωσιακό ανάγνωσμα και με επηρέασε βαθύτατα, παρόλο που θεωρώ πως οι προσπάθειες επανερμηνείας για τον σύγχρονο κόσμο είναι σχετικά ελλιπείς.

 

Robert Jordan
Ο Τροχός του Χρόνου

Η ιστορία αυτή, αποτελούμενη από 15 βιβλία συνολικά και 9000 πυκνογραμμένες σελίδες, παίρνει θέση στη λίστα, αν μη τι άλλο επειδή η ανάγνωσή της κατέλαβε ένα σημαντικότατο κομμάτι της αναγνωστικής μου ζωής.

Ενδιαφέρουσα ιστορία, πλούσιος κόσμος (ελλείψεις παρόμοιες με των άλλων σχετικών σειρών βιβλίων, δυστυχώς) αλλά εθιστικό στην ανάγνωση· γνήσιο page-turner. Το ενδιαφέρον για μένα ήταν περισσότερο η περιγραφή του κόσμου και το πρωτότυπο σύστημα μαγείας, παρά ο απλός μανιχαϊστικός πυρήνας της διήγησης.

Ευτυχώς που ο συγγραφέας πρόλαβε να αφήσει πίσω αρκετές σημειώσεις πριν πεθάνει, για να ολοκληρωθεί η σειρά από άλλο συγγραφέα. Αν το ξεκινήσετε τώρα, πάρτε τη νέα έκδοση με τα ομοιόμορφα εξώφυλλα (τα παλιά paperback είναι λίγο καραγκιόζ μπερντέ). Η σειρά έχει ξεκινήσει και στα Ελληνικά, αλλά δεν εγγυώμαι για την μετάφραση. Δεν φτάνει που η μεσαιωνική φαντασία είναι δυσμετάφραστη στα Ελληνικά, το ίδιο το βιβλίο έχει τις δικές του μεταφραστικές προκλήσεις.

 

Η Αγία Γραφή

Εκ των ων ουκ άνευ. Δεν γίνεται να είσαι άθεος, μεγαλωμένος στην χριστιανική παράδοση και να μην έχεις διαβάσει τη Βίβλο. Επίσης καλό θα ήταν να έχεις και μερικές γνώσεις παραπάνω για το πώς θα πρέπει να δεις ένα τόσο παλιό και πολυσυλλεκτικό βιβλίο καθώς και μερικές πληροφορίες για την ιστορία του, αλλιώς μια απλή ανάγνωση θα σε κάνει να νιώσεις απλά ανώτερος από τους εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνορθόδοξους που δεν το έχουν καν στη βιβλιοθήκη τους (έχουν μια Σύναξη όμως).

 

Bonus επιλογή

Μυθολογία & Ιστορία
Εκδόσεων Στρατίκη

Εύφημη μνεία, τα δεκάδες βιβλία μυθολογίας και αρχαίας ιστορίας των Εκδόσεων Στρατίκη. Οι γονείς μου μού έπαιρναν συνήθως ένα σε γιορτές και γενέθλια και είχα μαζέψει τα περισσότερα. Τώρα είναι μισοδιαλυμένα σε κάποιο ντουλάπι στο πατρικό μου, μιας και τα ταλαιπωρήσαμε γιατί τα χρησιμοποιούσαμε σαν βάση για να γράφουμε στο γόνατο ή στο κρεβάτι.

Τα βιβλία αυτά είναι ο λόγος που αγάπησα τη μυθολογία, την αρχαία λογοτεχνία και την Ιστορία και που συνεχίζω να ασχολούμαι και σήμερα με τη Βίβλο. Ακόμα και όταν πέσει το θείο προπέτασμά της, το πρώτο μισό παραμένει μια ενδιαφέρουσα μυθολογία και θρυλική ιστορία του Εβραϊκού λαού (που έχει επηρεάσει ολόκληρο τον κόσμο, ας μη γελιόμαστε).

 

Έλαμψαν δια της απουσίας τους

Thomas Paine
Η Εποχή της Λογικής

Το βιβλίο που μετέφρασα εγώ για πρώτη φορά στα Ελληνικά θα περίμενε κανείς να κερδίσει μια θέση στη δεκάδα. Όμως ούτε αφιέρωσα τόσο χρόνο στην διαδικασία μετάφρασης αυτή καθ’εαυτή (ο κύριος όγκος δουλειάς είχε τελειώσει εντός 7 μηνών) και επιπλέον το βιβλίο περισσότερο το διάβασα για να συγκεντρώσω τις σκέψεις μου για τα θεολογικά ζητήματα που με απασχολούσαν κατά τη μετάβασή μου από τον Ντεϊσμό στην Αθεΐα. Έκτοτε δεν το έχω ξαναδιαβάσει. Αν η λίστα άφηνε χώρο για περισσότερα βιβλία, θα το έβαζα σίγουρα στη δεύτερη δεκάδα.

 

Richard Dawkins
The God Delusion

Το βιβλίο-σταθμός στην ιστορία της “νέας” αθεΐας. Εγώ ούτε να το χέσω. Το αγόρασα το 2009, όταν θεωρούσα τον εαυτό μου άθεο για αρκετά χρόνια και αυτό για να μου φύγει η απορία προς τι η φασαρία. Δεν μου άρεσε ιδιαίτερα, ούτε τα επιχειρήματά του τα βρήκα ιδιαίτερα αξιόλογα. Βιβλίο για εσωτερική κατανάλωση. Για παρόμοια θεματολογία προτιμήστε τον Michel Onfray. Όχι εξαιρετικά πειστικός για μη “μυημένο”, αλλά τουλάχιστον γράφει ωραιότερα.

Για να είμαι ειλικρινής, ο μοναδικός “νέος” άθεος του οποίου βιβλίο θα ανέφερα ίσως στην δεύτερη δεκάδα είναι ο Daniel Dennett. Οι λοιποί, ακόμα και ο μακαρίτης ο Hitchens, δεν με εντυπωσίασαν ιδιαίτερα ως προς τη γραφή τους. Για τη δε γούνα του Harris, έχω αρκετά ράμματα για το “Moral Landscape” (λεπτομέρειες προσεχώς).

 

---

 

Αυτά από εμένα. Εσείς το παίξατε το παιχνιδάκι; Αν ναι, αφήστε ένα λινκ για τη λίστα σας (ή κοπυπαστώστε την). Αν όχι, πάρτε μέρος. Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον (και λειτουργεί και σαν βιβλιοπρόταση για τους φίλους σας). Γράψτε τη λίστα στον τοίχο σας και ταγκάρετε άλλους 9 φίλους και εκείνον που σας ταγκάρισε αρχικά (για να τη δει). Ελπίζω η βιβλιοθήκη σας να έχει πάνω από 10 βιβλία. 😛