Η ανθρώπινη ύπαρξη είναι δυνατή επειδή οι σταθερές της φυσικής και οι παράμετροι του σύμπαντος και του πλανήτη Γη βρίσκονται εντός κάποιων ιδιαίτερα στενών περιθωρίων. […] Αυτή η “σύμπτωση” τιμών και σταθερών και των παραμέτρων του σύμπαντος μας δείχνουν […] ένα δημιουργό που βρίσκεται πέρα από τις διαστάσεις και τα όρια του υλικού σύμπαντος.
Hugh Ross, The Uniqueness of Jesus
Μία παραλλαγή του κλασσικού επιχειρήματος του σχεδιασμού είναι το επιχείρημα της “κοσμολογικής λεπτομερούς ρύθμισης” που υποστηρίζει πως οι θεμελιώδεις σταθερές της φύσης, όπως η ταχύτητα του φωτός, το ηλεκτρικό φορτίο του ηλεκτρονίου ή η τιμή της σταθεράς της βαρύτητας, είναι λεπτομερώς ρυθμισμένες για να επιτρέπουν τη ζωή και ακόμη και μια μικρή αλλαγή σε οποιαδήποτε από αυτές θα κατέληγε σε ένα σύμπαν πολύ διαφορετικό από το δικό μας, όπου δε θα μπορούσε να υπάρξει καθόλου ζωή. Οι υποστηρικτές αυτού του επιχειρήματος λένε πως αυτό είναι απόδειξη πως ένας αγαθός δημιουργός ρύθμισε αυτές τις σταθερές. Σε μια άλλη εκδοχή αυτού του επιχειρήματος, οι υποστηρικτές της λεπτομερούς ρύθμισης λένε πως το ίδιο φαίνεται και στο ηλιακό μας σύστημα, όπου δε θα μπορούσαμε να υπάρχουμε εμείς εάν η Γη ήταν λίγο διαφορετική.
Τη δεύτερη μορφή του επιχειρήματος μπορούμε να την ξεφορτωθούμε εύκολα. Είναι γεγονός ότι η ζωή όπως τη γνωρίζουμε, τουλάχιστον οι περίπλοκες μορφές της, όπως οι άνθρωποι, δε θα υπήρχαν αν οι συνθήκες ήταν πολύ διαφορετικές (αν και κάποιες περιβαλλοντικές παράμετροι δεν είναι τόσο ευαίσθητες όσο νομίζουν κάποιοι ένθεοι· για παράδειγμα κάποιοι δηλώνουν πως θα παγώναμε ή θα βράζαμε αν η τροχιά της Γης διαφοροποιούνταν κατά μερικά χιλιόμετρα, μη γνωρίζοντας πως η τροχιά της Γης είναι έλλειψη, οπότε η απόσταση Γης-Ήλιου αλλάζει μέχρι και 5 εκατομμύρια χιλιόμετρα στη διάρκεια ενός έτους). Ωστόσο, αυτό δε θα έπρεπε να μας εκπλήσσει. Κοιτάζοντας το σύμπαν, βλέπουμε ένα τεράστιο αριθμό σημείων που είναι τελείως εχθρικά για εμάς: κόσμοι που λούζονται στη θερμότητα και τη ραδιενέργεια που εκπέμπουν τα άστρα τους, κόσμοι σκοτεινοί και παγωμένοι από το ψύχος του διαστήματος, κόσμοι που διαρκώς σείονται από ηφαίστεια, κόσμοι που διαρκώς βομβαρδίζονται από μετεωρίτες, κόσμοι που δε διαθέτουν τις κατάλληλες χημικές ενώσεις για να συντηρήσουν μορφές ζωής όπως της Γης. Μας κάνει εντύπωση, λοιπόν, που η ζωή εμφανίστηκε εδώ και όχι εκεί; Μας κάνει εντύπωση που ζούμε στη Γη και όχι σε εκείνα τα μέρη; Φυσικά και όχι. Ζούμε εκεί που μπορούμε να ζήσουμε. Θα ήταν πολύ πιο θαυμαστό και ενδεικτικό υπερφυσικής παρέμβασης αν οι άνθρωποι εμφανίζονταν σε έναν πλανήτη με περιβάλλον που δε θα μπορούσε να μας συντηρήσει. (ΣτΜ: Αυτή είναι η Ασθενής Ανθρωπική Αρχή)
Η κοσμολογική εκδοχή του επιχειρήματος του λεπτομερούς σχεδιασμού είναι πιο εκλεπτυσμένη, αλλά όχι και δύσκολο να καταρριφθεί. Το κλειδί είναι να αναγνωρίσουμε πως κάθε βήμα σ’αυτό το συλλογισμό εδράζεται σε υποθέσεις που δε στηρίζονται από στοιχεία, οπότε, απουσία αυτών, το επιχείρημα καταρρέει.
Για παράδειγμα: Πώς γνωρίζουν οι υποστηρικτές του επιχειρήματος πόσες από αυτές τις σταθερές θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην εμφάνιση ζωής; Ίσως να μην υπήρχε ζωή όπως την ξέρουμε εμείς, αλλά αυτό δεν αποδεικνύει πως δε θα υπήρχε καθόλου ζωή άλλης μορφής. Ίσως τα περισσότερα σύμπαντα που θα προέκυπταν αλλάζοντας τις σταθερές να μπορούσαν να συντηρήσουν κάποιου είδους περίπλοκης ζωής, ακόμα κι αν θα ήταν πολύ διαφορετικές από αυτές στις οποίες είμαστε συνηθισμένοι. Οι υποστηρικτές του επιχειρήματος του λεπτομερούς σχεδιασμού προϋποθέτουν ότι μόνο ένα σετ τιμών μπορούν να οδηγήσουν σε έλλογη ζωή οποιουδήποτε είδους, αλλά δεν είναι δυνατόν να το γνωρίζουν αυτό.
Επιπλέον, πώς γνωρίζουν οι υποστηρικτές του επιχειρήματος αυτού ότι όλες οι πιθανές εναλλακτικές των τιμών γι’αυτές τις σταθερές είναι εξ ίσου πιθανές ή πως θα μπορούσαν καν να διαφέρουν; Οι υποστηρικτές του επιχειρήματος του λεπτομερούς σχεδιασμού υποθέτουν πως οι τρέχουσες τιμές επελέγησαν τυχαία από άπειρες ή πάρα πολλές εναλλακτικές, αλλά δεν είναι δυνατόν να το γνωρίζουν αυτό. Πράγματι, σε κάποιες περιπτώσεις γνωρίζουμε πως αυτό δεν είναι αληθές. Κάποιες φυσικές σταθερές είναι αλληλοεξαρτώμενες, οπότε όταν αλλάζει η μία, αλλάζουν και οι άλλες (π.χ. σύμφωνα με αυτό το Άρθρο του Μήνα στο Talk.Origins, η επιτρεπτότητα του κενού, η διαπερατότητα του και η ταχύτητα του φωτός στο κενό αλληλοεξαρτώνται με τέτοιο τρόπο). Είναι πολύ πιθανό καθώς προοδεύει η φυσική αυτή η ενοποίηση να συνεχιστεί και να ανακαλύψουμε και άλλες τέτοιες βαθύτερες αλληλεπιδράσεις. Μία πλήρης Θεωρία Ενοποίησης, το όνειρο των φυσικών, μπορεί να μας δείξει πως τα πράγματα είναι έτσι επειδή δε θα μπορούσαν να είναι αλλιώς.
Τέλος, πως γνωρίζουν οι υποστηρικτές του επιχειρήματος πως υπήρχε μόνο μια ευκαιρία επιτυχίας; Που βασίζονται όταν υποθέτουν πως το σύμπαν που παρατηρούμε αποτελεί το σύνολο της ύπαρξης; Υποθέσεις (με την επιστημονική έννοια) πολλαπλών συμπάντων ή παράλληλων συμπάντων υπάρχουν πολλές στους κύκλους της αστροφυσικής. Φυσικά, αν υπάρχουν χιλιάδες ή εκατομμύρια σύμπαντα, όλα με ελαφρώς διαφορετικές φυσικές σταθερές, δε είναι παράδοξο πάλι που βρισκόμαστε στο σύμπαν που μπορεί να μας συντηρήσει αντί για κάποιο όπου δε θα μπορούσαμε να ζήσουμε. Αυτό είναι παρόμοιο με την απάντηση στην πλανητική λεπτομερή ρύθμιση που συζητήσαμε παραπάνω.
Όπως είδαμε, δεν υπάρχει κανένας καλός λόγος για να υποπτευόμαστε πως το σύμπαν είναι λεπτομερώς ρυθμισμένο. Αλλά σκεφτείτε κι αυτό: ακόμα και να ήταν λεπτομερώς ρυθμισμένο, πώς γνωρίζουμε πως αυτό έγινε με γνώμονα τους ανθρώπους; Οι άνθρωποι έχουμε μια ιστορικά βεβαιωμένη τάση να θεωρούμε τους εαυτούς μας το κέντρο της δημιουργίας, κάτι το οποίο έχει καταρριφθεί πολλές φορές (ΣτΜ: π.χ. ότι η Γη είναι το κέντρο του σύμπαντος επειδή μένουμε εμείς επάνω, κ.λπ.) Τι μας κάνει να νομίζουμε πως είναι η κορύφωση της δημιουργίας ή ότι η δημιουργία μας ήταν εσκεμμένη; Ίσως ο δημιουργός να θεωρούσε πως τα αστέρια είναι όμορφα και έφτιαξε ένα σύμπαν γεμάτο από δαύτα και δεν έχει καν προσέξει ότι έχουν αρχίσει να συμβαίνουν ενδιαφέρονται πράματα στη σκόνη που τα περιβάλλει. Ή μπορεί να ήθελε ο δημιουργός να πλάσει ζωή, αλλά δεν τον ενδιέφερε η ανθρώπινη ζωή. Όταν κάποτε ρώτησαν τον εξελικτικό βιολόγο J.B.S. Haldane τι μπορούσε να συμπεράνει για την προσωπικότητα του δημιουργού μελετώντας την πλάση, εκείνος φέρεται να απάντησε: “Λατρεύει τα σκαθάρια”.
Περιληπτικά είχα αναφερθεί κι εγώ στο αντικείμενο πριν από ένα χρόνο εδώ.
On the way to Ithaca 
Κοιτάζοντας το σύμπαν, βλέπουμε ένα τεράστιο αριθμό σημείων που είναι τελείως εχθρικά για εμάς: κόσμοι που λούζονται στη θερμότητα και τη ραδιενέργεια που εκπέμπουν τα άστρα τους, κόσμοι σκοτεινοί και παγωμένοι από το ψύχος του διαστήματος, κόσμοι που διαρκώς σείονται από ηφαίστεια, κόσμοι που διαρκώς βομβαρδίζονται από μετεωρίτες, κόσμοι που δε διαθέτουν τις κατάλληλες χημικές ενώσεις για να συντηρήσουν μορφές ζωής όπως της Γης.
Η ζωή στη γη μπορεί να αναπτύχθηκε γιατί οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν κάτω από τις επικρατούσες συνθήκες της γης…όταν όμως ονομάζουμε εχθρικό έναν άλλο πλανήτη η ένα άλλο ηλιακό σύστημα πέφτουμε στο λάθος και ορίζουμε τα εχθρικά στοιχεία με βάση τις άσχημες επιπτώσεις στο είδος μας(δηλαδή επειδή κάποια στοιχεία ε΄ναι βλαπτικά για εμάς άρα είναι για όλα τα όντα)αυτο είναι τελείως λανθασμένο σκεπτικό,γιατί για κάποια άλλα όντα μπορεί οι συνθήκες που εμείς ονομάζουμε εχθρικές να είναι άκρως ευοδωτικές γι αυτά και τη ζωή τους,για παράδειγμα η ραδιενέργεια μπορεί να είναι άκρως ευοδωτική για κάποια άλλα όντα σε άλλους πλανήτες,επειδή μας καταστρ΄’εφει εμάς δεν σημαίνει ότι έχει την ίδια δράση σε όλα τα όντα.
Μα είναι ακριβής η πρόταση. Λέει “είναι εχθρικά για εμάς” όχι γενικά “εχθρικά” (αν το έλεγε σκέτο, η ένστασή σου θα ήταν σωστή). Ουσιαστικά η πρόταση είναι απάντηση στην “Ισχυρή Ανθρωπική Αρχή” στην οποία πατάει στο Επιχείρημα αυτό (δηλαδή, ότι το σύμπαν φτιάχτηκε με γνώμονα τον Άνθρωπο). Στο τέλος της παραγράφου είναι φανερό ότι ο συγγραφέας στηρίζει την Ασθενή Ανθρωπική Αρχή.
@Evan T.
Πιστεύω το πιο σωστό είναι να λέμε ότι,όχι το σύμπαν,αλλά η γη (και πιθανός και άλλοι πλανήτες) φτιάχτηκαν στα μέτρα του ανθρώπου.
Δεν ξέρω αλλά για μένα αυτό το επιχείρημα είναι πολύ εύκολο να απορριφθεί. Μου κάνει εντύπωση πώς άτομα όπως ο Dawkins πχ σύμφωνα με δηλώσεις του Francis Collins εδώ βέβαια, θεωρούν αυτό ως σημαντικό επιχείρημα. Το αναφέρεις και συ στο άρθρο σου και το επαναδιατυπώνω. Η σωστή πρόταση βασισμένη σε αυτό το επιχείρημα θα έπρεπε να ήταν ότι αν οι λεγόμενες “σταθερές” είχαν διαφορετικές τιμές από αυτές που ανακαλύπτουμε, το σύμπαν θα ήταν διαφορετικό από αυτό που παρατηρούμε σήμερα. Δεν ξέρω πώς κάποιος μπορεί να υποστηρίξει τίποτα περισσότερο από αυτό, πόσο μάλλον το αν θα υπήρχε ή όχι ζωή και τι είδους. Επιπλέον, βλέπω και το εξής. Όταν μιλάμε για “σταθερές” αναφερόμαστε σε τιμές εργαλείων που έχουμε αναπτύξει εμείς προκειμένου να κατανοήσουμε το σύμπαν (μαθηματικά /φυσική ). Είναι απλά καθαρά ανθρώπινες παραστάσεις για το πως χωράει το σύμπαν στην ανθρώπινη αντίληψη σε αυτή την φάση στη βιολογική πορεία της ανθρωπότητας. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς αυτά τα εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να αποδείξουν την ύπαρξη μιας διαχρονικής οντότητας, πέρα από το σύμπαν και τον άνθρωπο όπως ορίζουν πολλοί ένθεοι το θεό τους. Από την άλλη βέβαια όσο δύναμη έχει ένα επιχείρημα ότι ένα τέτοιο σύμπαν κατασκευάστηκε από κάποιον παντοδύναμο, πανάγαθο Θεό άλλη τόση δύναμη έχει το επιχείρημα ότι ο κόσμος μας είναι μια προσομοίωση σε κάποιον κοσμικό υπολογιστή σε κάποιο εξωσυμπαντικό εργαστήριο, κατασκευασμένη από Μορμόνους!
Είναι σημαντικό γιατί είναι από τα λίγα επιχειρήματα που τα προβλήματά του δε φαίνονται με τη μία και χρειάζονται λίγο περισσότερες γνώσεις φυσικής για να γίνουν αντιληπτά (επιπλέον μπλέκουν και οι ανθρωπικές αρχές, που στην αρχή ξενίζουν). Οπότε πείθει πιο εύκολα έναν τυπικό περιστασιακό αναγνώστη. Σύγκρινέ το με το οντολογικό, που ακόμα και οι Χριστιανοί γελάνε με την ηλιθιότητά του. Η διαφορά είναι εμφανής.
Δεν είναι όμως όλες οι σταθερές ανθρώπινα εργαλεία για την κατανόηση του κόσμου (π.χ. άλλο η σταθερά του Coulomb και άλλο η μάζα ή το ηλεκτρικό φορτίο του ηλεκτρονίου)
Ωραίο το λινκ!
Μάλλον εκφράστηκα πιο περιφραστικά απ΄όσο θα έπρεπε για να γίνω κατανοητός, αν και το σκεπτικό μου είναι στα όρια της φιλοσοφίας.
Δεν ξέρω πώς μπορούμε να υποστηρίζουμε ότι υπάρχουν “παγκόσμιες σταθερές” ανεξάρτητα από το μοντέλο εξήγησης του σύμπαντος που χρησιμοποιούμε για να το ερμηνεύσουμε. Για να κάνεις μια τέτοια παραδοχή θα πρέπει να είσαι σίγουρος ότι τα μαθηματικά πχ υπάρχουν ανεξάρτητα από την ύπαρξη του ανθρώπου στο σύμπαν και ότι σταθερές που παριστάνουμε στο δικό μας μοντέλο εξήγησης του σύμπαντος είναι απαραίτητες και αναγκαίες σε διαφορετικά μοντέλα εξήγησης και ορίζονται εκεί επίσης μονοσήμαντα. Σε καμία περίπτωση δε δηλώνω αυθεντία σε αυτόν τον τομέα βέβαια.
ΟΚ, τώρα καταλαβαίνω τι εννοείς. π.χ. όταν γίνει η ενοποίηση των δυνάμεων, οι πολλές σταθερές μάλλον θα καταλήξουν σε μία (ή σίγουρα λιγότερες) λόγω της αλλαγής του μοντέλου κ.λπ.
Ναι ακριβώς. Ή αλλιώς αν υπάρχει κάποιος άλλος (ή περισσότεροι) ευφυής πολιτισμός σε κάποια άλλη γωνιά του σύμπαντος εξελιγμένος σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες από μας, πιθανόν να έχει ακολουθήσει διαφορετικό δρόμο ανακάλυψης του σύμπαντος όπως το βιώνει εκείνος.
Δεδομένης της πορείας μας και της επιστημονικής μεθόδου, αυτό που κάνουμε κάθε φορά με τις θεωρίες, προβλέψεις και πειραματικές επαληθεύσεις, είναι να εφαπτόμαστε καλύτερα στην καμπύλη της “πραγματικότητας”. Ποιο το νόημα να επιχειρηματολογούμε, εκτός επιστημονικού πλαισίου πάντα, χρησιμοποιώντας αυτό που ορίζουμε ως φυσικές σταθερές ανά εποχή ανακάλυψης από τη στιγμή που συνεχώς ανακαλύπτουμε και οι σημερινές παραδοχές μας μπορεί να μην ισχύουν αύριο;
Και έπειτα το σύμπαν είναι σε διαρκή εξέλιξη. Μόλις τώρα αντιλαμβανόμαστε πόσο λίγο κατανοούμε τη δομή του (έννοιες σκοτεινής ύλης και ενέργειας πχ). Μπορεί να ευνοήθηκε η ανάπτυξη ζωής στη Γη σχεδόν 1 δισεκατομμύριο χρόνια μετά τη δημιουργία της ως πλανήτη αλλά είναι 100 % σίγουρο ότι η Γη θα καταστραφεί το αργότερο μετά από άλλα 5 δισεκατομμύρια χρόνια αφότου ο Ήλιος εξαντλήσει τον κύκλο ζωής του. Αυτοί που χρησιμοποιούν τα επιχειρήματα του fine tuning, λένε στην ουσία ότι πήρε σχεδόν 11 δισεκατομμύρια χρόνια από τη δημιουργία του σύμπαντος για να αναπτυχθεί ζωή σε αυτόν τον πλανήτη ο οποίος θα καταστραφεί από το θάνατο του άστρου του σε 5 δισεκατομμύρια χρόνια. Θα πρέπει να έχουν πραγματικά πολύ μικρή ιδέα για το Θεό τους αν πιστεύουν ότι σχεδίασε ένα σύστημα με τόση ακρίβεια αλλά με τόσο αμφιλεγόμενες επιδόσεις.
το 70% της επιφάνειας της Γης είναι καλυμμένο με θαλασσινό νερό,
το 20% της ξηράς είναι απέραντες έρημοι (εχθρικό προς τον άνθρωπο)
μας μένει αμέσως αμέσως 24% έδαφος.
Από αυτά, πρέπει να αφαιρέσουμε ζούγκλες με άγρια θηρία, άβατα/απόκρημνα βουνά (οι ορεινές περιοχές αντιστοιχούν στο 24% του εδάφους αλλά κατοικούνται), ξερονήσια και γενικά αφιλόξενα εδάφη, εδάφη που οι θερμοκρασίες είναι απαγορευτικές (εκτός των ερήμων, πχ πολικές περιοχές) και πάει λέγοντας, και θα καταλήξουμε σε ένα μάλλον εντυπωσιακά μικρό ποσοστό της επιφάνειας της γης που είναι κατοικήσιμες για τον άνθρωπο ζώνες.
Σε αυτές τις ζώνες για να έχουμε μια εικόνα της φιλικότητας, θα πρέπει δούμε δεκάδες ασθένειες που καραδοκούν να αποδεκατίσουν τους πληθυσμούς σε μια μεγάλη επιδημία, και που για την ακρίβεια, ΑΠΟΔΕΚΑΤΙΖΑΝ τους πληθυσμούς μέχρι πριν μερικές δεκαετίες (ευλογιά κλπ), φυσικές καταστροφές, βροχές, πλημμύρες, χιόνια, παγετούς, και θα δούμε για τη φιλικότητα της γωνιάς του σύμπαντος που βρεθήκαμε.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, η γη μπορεί να πεί κανείς ότι είναι πολύ καλά ρυθμισμένη για το πλαγκτόν, και τους θαλάσσιους μικροοργανισμούς (70% θαλασσινό νερό…). Μόνο που τα τελευταία δε δοξάζουν κανένα θεό για την ύπαρξη τους.
Έχω την αίσθηση ότι όσοι ασπάζονται το παραπάνω επιχείρημα νομίζουν ότι όταν ο θεός τους έφτιαξε τον κόσμο πρόβλεψε μέχρι και τη θέση που θα βάλουν τον υπολογιστή τους (τους έφτιαξε το σπίτι, το αυτοκίνητο κλπ).